Ćwiczenie 4
SKAŁY OSADOWE
Skały pochodzenia chemicznego i organicznego
Do skał osadowych pochodzenia chemicznego nale ą skały powstające w wyniku wytrącania
się pewnych substancji z roztworów, najczęściej wody morskiej. Skały organogeniczne tworzą się
w wyniku nagromadzenia szczątków ró nych organizmów. Klasyfikacja obu tych typów skał
została przeprowadzona na podstawie ich składu chemicznego. Niektóre skały, np. wapienie,
tworzyć się mogą zarówno w wyniku wytrącania z roztworu, jak i w wyniku nagromadzenia
szczątków organicznych.
Ze względu na skład chemiczny wyró nia się skały węglanowe, krzemionkowe, alitowe, fosforowe,
elaziste, gipsowe i solne (ewaporaty) oraz paliwa kopalne.
Przy opisie skał osadowych pochodzenia chemicznego i organicznego wa ne jest wstępne
zaklasyfikowanie skały do jednej z wymienionych grup.
Skały krzemionkowe odznaczają się przewa nie znaczną twardością, bliska twardości
kwarcu. Składają się w przewadze z krzemionki w postaci opalu, chalcedonu lub kwarcu.
Makroskopowe rozró nienie tych minerałów jest zwykle niemo liwe.
Skały węglanowe mają mniejszą twardość ni skały krzemionkowe. Często widoczne są w
nich fragmenty skamieniałości. Obserwacja reakcji z kwasem solnym HCl pomaga w
identyfikacji skał nale ących do tej grupy.
Skały gipsowo-solne są skałami powstającymi w wyniku procesów chemicznych. W
większości są to skały monomineralne. Jeśli widoczne są du e, dobrze wykształcone kryształy
opis skał z tej grupy jest taki, jak minerałów. Przewa nie (poza anhydrytem) mają mniejsze
twardości ni skały węglanowe.
Reakcja z kwasem
solnym
HCl+++
HCl+++
HCl+++
HCl++ pozostaje osad
Charakterystyka skał węglanowych
Inne cechy rozpoznawcze
Skład mineralny
Barwy szare, kremowe, ółtawe kalcyt, aragonit
do czarnych
Barwa jasnoszara, ółtawa
kalcyt, aragonit
Barwa biała, brudzi palce
Barwa szara, lekko brudzi palce,
zwykle daje się zarysować
paznokciem
Barwa szara, ółta, brązowawa,
czasem kawernista tekstura
kalcyt, aragonit
kalcyt, minerały ilaste
Nazwa skały
wapień
wapień organiczny
(ró nie nazywany, w
zale ności od
dominujących organizmów)
kreda pisząca
margiel
HCl+
dolomit, (kalcyt,
po sproszkowaniu
minerały ilaste)
(lub podgrzaniu)
HCl+- słaba reakcja, HCl+++- bardzo silna reakcja z kwasem solnym
dolomit
Skały ewaporatowe (gipsowo-solne) to m.in.: gips – zło ony z minerału gipsu, anhydryt –
zło ony z minerału anhydrytu, sól kamienna (halityt) – zło ona z halitu, oraz ró ne sole potasowomagnezowe (np. sylwinit, karnalit). Wymienione skały powstają w wyniku procesów chemicznych
wskutek odparowania (ewaporacji) wody w słonych jeziorach lub lagunach.
Minerał
Gips
CaSO4.2H2O
Barwa
bezbarwny,
szary,
ółtawy
Połysk
szklisty,
perłowy
Twardość
2
Łupliwość
doskonała
Skupienia
krystaliczne
(tabliczkowe,
włókniste), ziarniste
Anhydryt
CaSO4
bezbarwny,
szary
szklisty,
perłowy
3.5-4
bardzo dobra
2
doskonała w
trzech
kierunkach,
kostkowa
zbite,
drobnokrystaliczne
agregaty
krystaliczne (pokrój
izometryczny sześciany),
(…)
… elaza,
− ółte, brunatne – wodorotlenki elaza (limonit),
− czarne, ciemnoszare – substancja organiczna (węglista, bitumiczna),
− zielonkawe – glaukonit.
2. Struktury opisuje się ró nie dla ró nych typów skał. W skałach pochodzenia chemicznego
wyró nia się struktury krystaliczne, w zale ności od wielkości kryształów:
− wielkokrystaliczna
kryształy > 1mm
− grubokrystaliczna
kryształy 1 – 0.5mm…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)