ADAM MICKIEWICZ „KSIĘGI NARODU I PIELGRZYMSTWA POLSKIEGO”
WSTĘP
Program polityczny „Ksiąg pielgrzymstwa”: program polityczny tego utworu związany był silnie z nastrojami roku 1832. Nauki swoje kierował Mickiewicz do „pielgrzymstwa polskiego” w przekonaniu, że w najbliższej przyszłości stać się ono będzie musiało znaczną armią, że czekają je nowe trudy, nowa walka, której sukces gwarantuje rewolucyjna solidarność ludów europejskich. Dlatego zadaniem najważniejszym było wg poety zachowanie jedności patriotycznej emigrantów, ich cnót żołnierskich, wykształconych w czasie ostatniego powstania. Traktując emigrację jako „brygadę szturmową” już nie tylko przyszłego powstania polskiego, ale i rewolucji europejskiej, wygnanie uważał poeta za krótki okres przejściowy, który wykorzystać należy dla przygotowania się do podjęcia tej wielkiej misji. „Księgi narodu i pielgrzymstw polskiego” miały być czymś w rodzaju podręcznika politycznej i moralnej edukacji emigrantów polskich, a zarazem kodeksem zasad przyszłej rewolucji.
Duża część nauk „Ksiąg pielgrzymstwa” poświęcona jest sprawie moralnego doskonalenia emigrantów. Doskonale to jest dla Mickiewicza warunkiem godnego wypełnienia przypadającej Polsce misji historycznej. Dlatego wszystkie nauki moralne poeta aktualizuje, ściśle wiążę z zadaniami rewolucyjnymi czekającymi Polaków. „Powiększanie i polepszanie dusz” traktuje Mickiewicz jako ważny obowiązek patriotyczny, od którego uzależnione jest powodzenie sprawy polskiej. Koroną cnót głoszonych w „Księgach..” jest „duch poświęcenia się” rozumiany jako bohaterska ofiarność w służbie wolności. Nie tylko moralne wskazania „Ksiąg...” podyktowane są przez niecierpliwe oczekiwanie rewolucyjnego wybuchu. Nawet w tak drobnych zagadnieniach jak sprawa stosunku do zwierzchników z okresu powstania, kieruje się Mickiewicz troską o zachowanie organizacyjnej jedności emigracji. Z takiej też troski o jedność patriotyczną i solidarności wyrósł program polityczny „Ksiąg”. Program ten można by ująć lapidarnie w następującym haśle: w Polsce wojna zaborcami, w Europie rewolucja. Na terenie europejskim pragnie Mickiewicz nie tylko wyzwolenia narodów ujarzmionych, lecz również obalenia wszystkich rządów opartych na wyzysku i przemocy i oddania władzy w ręce ludu. Jest przeciwnikiem istniejącego porządku, oskarżeniem obejmuje i despotyzm monarchiczny i parlamentaryzm zachodnio - europejski. Są to bowiem - uważa poeta - państwa jednakowo wrogie idei wolności ludów, a szczególnie idei wyzwolenia Polski. Warunkiem prawdziwego odrodzenia ludzkości jest całkowita zmiana europejskich stosunków politycznych, a także- choć tu program Mickiewicza nie jest sformułowany jasno - wprowadzenie w życie sprawiedliwości społecznej. Inaczej natomiast wyobraża sobie poeta przyszłe powstanie polskie. W przeciwieństwie do ruchu ogólnoeuropejskiego nie będzie ono miało charakteru ściśle rewolucyjnego. Ma być raczej „wojną zewnętrzną”, w której całe społeczeństwo solidarnie we wszystkich trzech zaborach wystąpi przeciw mocarstwom rozbiorowym. Zgony wysiłek całego narodu w połączeniu z rewolucyjną akcją ludów europejskich zapewni Polakom zwycięstwo. I wówczas Polska zbuduje ustrój sprawiedliwości, który będzie przykładem dla innych narodów. Jak ma tej ustrój wyglądać i jaką drogą ma być zrealizowany, poeta nie mówi. Z „Ksiąg” wywnioskować jednak można, że równość społeczna była dla Mickiewicza zasadniczym elementem budowy przyszłego społeczeństwa. Poeta nie precyzuje w „Księgach” swego pro
(…)
…, Francuzi, Polacy zostały nazwane chrześcijaństwem. Rycerze wyruszali na wyprawy krzyżowe, by walczyć z pogaństwem. I powoli w Europie zapanowała wolność: królowie dawali ją feudałom, ci z kolei szlachcie i miała też spłynąć na lud, jednak królowie wszystko zepsuli. Myśleli, że skoro ludzie staną się wolni, to oni już nie będą potrzebni. Starali się o to, aby narody pozostawały ciemne i nie zbuntowały…
… RELIGIJNE W „KSIĘGACH”
W przeciwieństwie do zachodnich filozofów społecznych, dla Mickiewicza, szczególnie w pierwszych latach po upadku powstania, osią wszystkich uogólnień było zagadnienie narodowe. Kwestia wyzwolenia ojczyzny, losu narodu, sensu dziejów Polski narzuciły Mickiewiczowi próbę nawiązania w postaci systemu wyobrażeń społeczno - religijnych, określanych często jako MESJANIZM.
Termin mesjanizm spopularyzowany został przez filozofa polskiego HOENE WROŃSKIEGO, który w r 1831 wydał francuskie dzieło pt. „Wstęp do mesjanizmu. Zazwyczaj nazwą mesjanizm określa się romantyczne teorie narodu, oparte na pojęciu narodu wybranego, misji narodowej, odrodzenia ludzkości przez ofiarę jednego narodu. Charakterystyczne dla mesjanizmu narodowego, który rozwijał się w różnych krajach, było traktowanie własnego narodu…
… w pielgrzymstwie pomagali żebracy, a nie książęta w ubóstwie więcej pomógł im pacierz, niż nauki Woltera i Hegla. Nieraz Polakom mówi sie, że mają uczyć się cywilizacji od innych narodów. Wyraz cywilizacja znaczył obywatelstwo o łacińskiego civis - obywatel. A obywatel to człowiek, który poświęca się za ojczyznę. Była to cnota pogaństwa, mniej doskonała niż cnota chrześcijańska, która każe poświęcić…
… były napadane przez wielki; postanowili zebrać się wszyscy i wytępić wszystkie, udało im się to (chodzi o to, że bardzo ważne jest życie we wspólnocie). W pewnym włoskim była bardzo żyzna ziemia, ale powietrze było bardzo niezdrowe i nazywało się ono malaria, w związku z tym ludzie umierali. Wreszcie znalazł sie mądry człowiek i powiedział, aby osuszono bagno, z którego złe powietrze docierało. Jednak ludzie…
… (zwrot Wiara odnosił się do chłopów) - Żołnierzom. Utwór kończy się Modlitwą Pielgrzyma - jest to parafraza „Ojcze nasz” oraz Litanią Pielgrzyma - to jest parafrazą Litanii..
6
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)