1 Na czym pisano? Średniowiecze przejęło z późnej starożytności materiał pisarski, którym był pergamin. Nazwa pochodzi od miejscowości Pergamon w Azji Mniejszej, hellenistycznego ośrodka sztuki w IV-II w. pne., znanego z produkcji tego artykułu. Pergamin wyrabiano ze skór zwierząt hodowlanych: koźlich, owczych, cielęcych, baranich, ale nigdy oślich. Na północy Europy popularny był gruby pergamin cielęcy, bielony i zapisywany z obu stron. Stąd powiedzenie o spisywaniu na wołowej skórze. W krajach śródziemnomorskich wykorzystywano raczej pergamin owczy i koźli, cieńszy i zapisywany na wzór papirusu tylko po jednej stronie. Najdroższy i najdelikatniejszy pergamin zwany wellinem wykonywano ze skóry jagniąt… jeszcze nienarodzonych. Skórę moczono przez pewien czas w wodzie wapiennej, oczyszczano z włosia, a następnie suszono rozpiętą na drewnianych ramach, nacierano mieloną kredą i wygładzano pumeksem. Pergamin odznaczał się wielką trwałością i elastycznością, dawał się krajać, zginać i zszywać. Oprócz tego miał on jeszcze jedną zaletę, nadawał się do pisania po obu stronach karty. Aż do XV w. pergamin uchodził za najlepszy materiał piśmienniczy, służąc do wyrobu ksiąg luksusowych. Należał on jednak do artykułów bardzo kosztownych. Czasem stary tekst z pergaminu, uznany za bezwartościowy zdrapywano, pergamin ponownie czyszczono i bielono oraz zapisywano. Były to tzw. palimpsesty. Obok pergaminu materiałem pisarskim, późniejszego raczej średniowiecza był papier. Arabowie, którzy w VIII w. wydusili tajemnicę produkcji papieru od chińskich jeńców pojmanych w Samarkandzie w Azji Środkowej, znacznie uprościli i udoskonalili technikę produkcji papieru. W miejsce używanej przez Chińczyków, a nie znanej poza Chinami kory drzewa morwowego zastosowali szmaty. Europa jeszcze przez długie wieki nie znała tajemnicy wyrobu papieru. Sądzono błędnie, że wyrabia się go z jakiejś delikatnej tkaniny, np. jedwabnej czy bawełnianej (średniowieczna łac. Nazwa papieru bombycina pochodzi od gr. bombyx – jedwab). Dopiero w XIII w. produkcję papieru zaczęto nieśmiało wprowadzać w Europie, najpierw we Włoszech. Do wyrobu papieru Arabowie i pierwsi europejscy papiernicy używali szmat lnianych lub konopnych. Szmaty, przesortowane i wypłukane, rozdrabniano ręcznie lub w młynach papierniczych. Wymytą masę, poddaną działaniu wapna, czerpano ręcznie (papier czerpany) z kadzi na specjalne sita druciane, z których ściekała woda. Na powierzchni tworzyła się cienka warstwa włókienek -
(…)
…, ascetyczny i kontemplacyjny. W IV
wieku Bazyli Wielki utworzył regułę zakonną znanych na wschodzie bazylianów.
Powodując z biegiem czasu wzrost znaczenia w życiu mnichów nauki i prac umysłowych. W
klasztorach na półwyspie Synaj oraz w górach Athos powstało według współczesnych
obliczeń około 13 tysięcy rękopisów. Poczesne miejsce w tej akcji zajmował klasztor
Studion w Konstantynopolu. Teodor (759-826…
… się od pierwszego
zdania tekstu lub słowa incipit (łac. zaczyna się), po którym następowało sformułowanie treści, a
kończyła się explicit (łac. rozwija się). Ten ostatni termin przejęto od zwojów papirusowych. Po
obu formułach podawano autora i tytuł dzieła. Na końcu, w kodeksach późnośredniowiecznych
dodawano nieraz imię kopisty, datę przepisania, przeznaczenie rękopisu, a nawet jakieś osobiste
przesłanie…
… biblioteki przy
uniwersytetach. Prywatne zbiory ksiąg rękopiśmiennych posiadali cesarze, królowie i panujący,
biskupi i profesorowie uniwersyteccy. Poza bibliotekami do noszenia ksiąg używano skórzanych
worków czyli sakw.
MORFOLOGIA
Przez długi czas podobnie jak w zwojach umieszczano w kodeksach tytuł dzieła na końcu
tekstu jako tzw. kolofon, który mógł zawierać również subskrypcje, a więc imię skryby…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)