Klasyfikacja Pardé'go - podział reżimów, ze względu na typ zasilania; uwzględnia się ilość okresów z przepływami ekstremalnymi:
wezbrania
opadowe, roztopowe, zatorowe, sztormowe
niżówki
letnie: efekt suszy atmosferycznej, glebowej, hydrologicznej
zimowe: efekt przemarznięcia gruntu i retencji śnieżnej
Trzy rodzaje zasilania: śnieżny
deszczowy
lodowcowy Trzy ustroje rzeczne: proste
złożone pierwotne
złożone wtórne
reżim prosty rzeka znajduje się w jednej strefie klimatycznej
opady przekładają się występowanie jednego okresu wezbraniowego, jednej niżówki
rzeka autochtoniczna
lodowcowy - wezbrania letnie VII i VIII
śnieżny górski - wezbrania letnie VI i VII
śnieżny równinny - wezbrania wiosenne III I IV lub IV i V
deszczowy oceaniczny - wezbrania zimowe I i II
deszczowy międzyzwrotnikowy - wezbrania letnie (półkula N) VIII i IX reżim złożony pierwotny w jednej strefie klimatycznej, ale może być kilka źródeł zasilania
związane z zasilaniem z dwóch źródeł; m.in.:
śnieżno-deszczowy
deszczowo-śnieżny
deszczowy o dwóch wezbraniach (strefa równikowa)
dwa wezbrania reżim wtórny dotyczy dużych systemów rzecznych (zasilanie w kilku strefach klimatycznych) np. Ren, Missisipi
wynika z sumowania się ustrojów kilku stref klimatycznych
rzeka allochtoniczna
Rzeki pasa arktycznego i antarktycznego Archipelag Arktyczny , Grenlandia (obrzeże lądolodu), Spitsbergen , Antarktyda (uwalniane od lodu wybrzeża i wyspy)
systemy bardzo młode, najczęściej krótkie, o zmiennym położeniu (kształtują się obecnie wraz z wycofywaniem się lądolodu)
układ koryt roztokowych (zmiana położenia w ciągu kilku lat, a nawet w ciągu roku)
dominacja zasilania lodowcowego i z lądolodu (80% wody)
odpływ rzeczny trwa bardzo krótko (2-3 miesiące)
lodowce zimne (przymarznięte do spągu) - brak odpływu zimą
odpływ - koniec czerwca, początek lipca - bardzo gwałtowny
okres wiosenny właściwie bez przepływu
na powierzchni wraz ze wzrostem temperatury, topi się śnieg i woda zaczyna krążyć kanałami subglacjalnymi; kanały te wcześniej były zamarznięte - teraz pod wpływem ciśnienia zostały udrożnione - buchnięcie wody
lato - okres przepływu nie jest wyrównany (wezbrania i niżówki)
czynniki wezbrań:
opad deszczu (zdarzają się intensywne opady; opady mają wyższą temperaturę niż pokwywa lodowa; następuje topnienie pokrywy)
(…)
… pokrywy lodowej rzeki; kry płyną na północ gdzie topnienie jest dużo wolniejsze; woda nie może przepłynąć i rzeka wylewa poza koryto
Lena - koryto powiększa swą szerokość
nawet o 12 km
część rzek syberyjskich utraciła naturalny reżim (budowa zbiorników retencyjnych)
systemy rzeczne
rzeki wieloramienne (anastomozujące)
większe przepływy powodują rozlanie rzek, doliny utrwalone przez roślinność
tereny zabagnione i gęsta pokrywa roślinna tajgi - wpływ na utrwalenie dolin rzecznych
rzeki Kanady
wezbrania zatorowe
wezbrania wiosną, latem (wahania przepływu)
mają bardziej wyrównany reżim (ze względu na jeziora, zwarte lasy
Rzeki nizinne w strefie klimatu umiarkowanego kontynentalnego
typ wschodnioeuropejski: Wołga, Dniepr, Don, Ural, Boh, Dźwina, Newa, Peczora, Niemen
A. Północna: Nelson, Churchill
Patagonie
Nowa Zelandia
opady głównie latem
zimą - opady śnieżne; niskie temperatury; pokrywa lodowa (do 5 miesięcy) - topnienie na przełomie marca i kwietnia
główne źródło zasilania: śnieżne (roztopy wiosenne; w efekcie - wezbrania letnie w III i IV)
także wezbrania zatorowe
niewielkie wezbrania opadowe związane z opadami letnimi
wezbranie przesunięte na jesień (latem woda zatrzymywana przez roślinność)
w układzie koryt rzecznych dominują kryta meandrowe (1 koryto)
Wołga - obecnie zmiana reżimu ze względu na działalność człowieka (zabudowa)
Rzeki nizinne w strefie klimatu umiarkowanego oceanicznego
Sekwana, Moza, Tamiza, Shannon, Loara, dopływy Renu poniżej Bazylei (Renu górskiego - nie), Saona
A Północna: Connecticut, Hudson, Deleware, Potomac, Savannah, James, Santee
Japonia: na wyspach Honsiu i Hokkaido…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)