D.21.1.31.11 179
Tekst ten pochodzi z księgi 24. Digestów justyniańskich. Został on napisany przez Ulpiana, jurystę rzymskiego okresu klasycznego, żyjącego w II w. n.e.
Jurysta rozważa przypadek związany z kontraktem sprzedaży niewolnika. Była to umowa EMPTIO-VENDITIO zawarta na targowisku.
Edylowie kurulni, którzy byli odpowiedzialni za zapewnienie bezpieczeństwa na targowiskach, wprowadzili szczególne reguły odpowiedzialności za wady fizyczne w przypadku niektórych kategorii rzeczy sprzedawanych na targowisku. Między innymi wprowadzili skargę ACTIO REDHIBITORIA, czyli skargę o odstąpienie od umowy, ale tylko w przypadku jeżeli umowa była zawarta na targu i jej przedmiotem był niewolnik albo zwierzę pociągowe. Kupujący mógł z niej skrzystać jeżeli w ciągu 6 miesięcy od momentu kupna ujawniła się wada fizyczna rzeczy kupionej i musiała być to jedna z wad wymienionych przez edylów kurulnych.
Kupujący ma jednak problem by wystąpić z tą skargą, gdyż niewolnik zmarł. Należy więc ustalić czyja była to wina. Jeżeli niewolnik zmarł bez winy kupującego, np. z powodu przed upływem tych 6 miesięcy, to nie ma powodu aby płacił. Jeżeli jednak kupujący dowiedział się o wadzie fizycznej i zaczął źle traktować niewolnika i to przez to zmarł, to trudno dać takiemu kupującemu prawo odstąpienia od umowy.
Podjęty przez Ulpiana problem dotyczy tego, czy można się domagać zwrotu zapłaconej ceny, gdy kupiony niewolnik zmarł, a zatem nie można go już zwrócić sprzedawcy.
U podstaw rozważań jurysty leży zasada że w przypadku ostąpienia przez kupującego od kontraktu z powodu wady fizycznej, przesłanką odzyskania przez niego ceny jest zwrot wadliwej rzeczy.
Odnosząc się do sytuacji, w której zwrot niewolnika jest niemożliwy, Ulpian wyróżnił dwie grupy przypadków:
1) niewolnik zmarł z przyczyn niezależnych od kupującego i osób z nim związanych.
2) śmierć niewolnika była następstwem zdarzenia zawinionego przez kupującego lub osób z nim związanych i tylko w tym przypadku uprawnienie kupującego do zwrotu ceny odpada.
Zwraca uwagę na ekonomiczny sens takiego rozwiązania - zapewnia ono bowiem kupującemu zwrot ceny także w przypadku, gdy utrata kupionej rzeczy jest następstwem jej wady.
Istnienie wady przesuwało ryzyko na sprzedawcę, bo musiał zwrócić cenę w każdym przypadku niezawinionej utraty rzeczy przez kupującego.
Umowa kupna sprzedaży była umową konsensualną. W momencie kiedy strony się porozumiały ryzyko utraty sprzedanego niewolnika przechodziło na kupującego (PERICULUEM ES EMPTORIS). ACTIO REDHIBITORIA stanowi pewien wyłom od tej zasady, ponieważ jeżeli niewolnik ginie w wyniku działania siły wyższej, niezawinionej przez kupującego, to kupujący może odstąpić od umowy.
(…)
… sprzedanego niewolnika przechodziło na kupującego (PERICULUEM ES EMPTORIS). ACTIO REDHIBITORIA stanowi pewien wyłom od tej zasady, ponieważ jeżeli niewolnik ginie w wyniku działania siły wyższej, niezawinionej przez kupującego, to kupujący może odstąpić od umowy.
Nakładają się dwa reżimy -odpowiedzialności kontraktowej -szczególny rodzaj odp za wady fizyczne, nałożony przez edylów kurulnych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)