Juliusz Słowacki, Horsztyńsk i (BN I 314)
Wstęp: Jarosław Ławski
MEANDRY ODCZYTAŃ - Antoni Małecki , odkrywca rękopisu, ocenił Horsztyńskiego (ocalałe sceny), jako dzieło kiepskie;
- 1866 - publikacja , krytycy dostrzegają echa Hamleta ;
- monografia Tadeusza Grabskiego - zmiana spojrzenia na Horsztyńskiego - Szczęsny „hamletyzuje”, ale całe dzieło nie jest szekspirowskie, podkreślenie filozoficznej strony dzieła, walory prozy dramatu;
- ironiczność Horsztyńskiego niedoceniona przez Juliusza Kleinera - przypisał jej niemałą rolę przy kształtowaniu postaci Szczęsnego, Szczęsny jako przekroczenie serii kreacji bohaterów „chorych i pozujących”, Kleiner skupiał się na rekonstrukcji tych partii dramatu, których nie znamy;
- Gizela Reicher-Thonowa w monografii ironii Słowackiego z 1933 roku wydobyła najlepiej ironiczną dominantę Horsztyńskiego , bohater wewnętrznie nieugruntowany: smutek, melancholia, pustka egzystencjalna. Szczęsny ironizuje, by zagłuszyć smutek, próbuje „w ironii swój ból utopić”; Horsztyński szczytowym momentem objawienia się u Słowackiego ironii skierowanej na samego siebie.
- liczne analizy wytykają sprzeczność dzieła;
SZWAJCARSKI ETAP SŁOWACKIEGO Kontekst biograficzny i egzystencjalny: Paryż Słowacki opuścił 26 XII 1832 roku, przyczyny decyzji nie są do końca jasne, możliwe, że wpływ na nią, miało mało entuzjastyczne przyjęcie jego poezji w Paryżu i chęć odbycia romantycznej wędrówki, niczym Byron lub Malczewski. W Szwajcarii: fascynacja alpejską przyrodą, uczuciowe zawirowanie z Eglantyną Pattey (córką właścicieli pensjonatu, w którym mieszkał w Genewie), uczucie do 14-letniej Marii Wodzińskiej (o której Słowacki pisał, że była „bardzo brzydka”) skomplikowane relacje z tymi paniami powodują wyjazd do Veytoux w lipcu 1835. Listy z tego okresu oddają jego pesymizm i melancholię, przerywane okresami entuzjazmu. Jako pisarz Słowacki odczuwa zawód, jest rozgoryczony brakiem przychylnego odczytania. Po okresie bajronizmu i szekspiryzmu, przychodzi czas na ironiczne zamknięcie wczesnego etapu doświadczeń romantycznych.
Owoce szwajcarskiego etapu twórczości: Lambro, Godzina myśli, Kordian, Mazepa, Horsztyński, W Szwajcarii, W sztambuchu Marii Wodzińskiej, Przeklęstwo, Do ***, Rozłączenie, Stokrótki, Chmury, Ostatnie wspomnienie. Do Laury. Dzieła Szwajcarskiego etapu dialog i polemika z dziełami Mickiewicza. Horsztyński to zakwestionowanie poprzez kreację Szczęsnego typu indywidualistycznego bohatera w rodzaju Konrada.
Lektury: Byron, Szekspir, Chateaubriand, George Sand, biografia Antoniego Malczewskiego (autora Marii , pierwszego Polaka, który zdobył Mont Blanc), powrót do lektury
(…)
… dni, 24-26 VI 1794 roku, kiedy w Wilnie wybucha powstanie kościuszkowskie pod wodzą Jakuba Jasińskiego (w rzeczywistości wybuchło 22/23 IV). W tle - konfederacja barska z 1772 r., o której mówi Horsztyński. Są ślady w akcji wskazujące na porę żniw jako czas akcji, czas natury i czas historyczny podporządkowane czasowi wewnętrznemu bohaterów.
Ogólny zarys działań zgodny w dramacie z wydarzeniami historycznymi. Hetman Szymon Kossakowski to postać historyczna, dramat bohaterów rozgrywa się na szerszym planie historycznym.
Bezpośrednia podstawa kreacji postaci Horsztyńskiego - konfederacja barska, pokazana niejednoznacznie wypadki są szyderstwem z bohaterstwa starca. Mit konfederacki zostaje zdruzgotany.
Hetman, Targowiczanin, zakorzeniony w symboliczno-mitycznej przestrzeni zdrady.
Personifikacje…
… więc zderzenie 3 mitów: insurekcji wileńskiej, konfederacji barskiej i Targowicy wszystkie podlegają ironicznemu przeobrażeniu.
Świat Hetmana i Szczęsnego symbolicznie ukazuje zamek, porównywany do Sodomy i Gomory. Świat Horsztyńskiego, Salomei i Świętosza to dworek szlachecki. Świat ten burzy ironia losu - zamek wyleci w powietrze, plon żniwny chłopi przyniosą Horsztyńskiemu w dniu, w którym poweźmie myśl…
….
Ironia strukturalno-dramatyczna: zasada i fundament konstrukcji dramatycznej. Pole napięcia ironicznego krystalizuje się nie tylko w dialogach, między słowami, ale i między całymi scenami, aktami. Słowacki stworzył świat, w którym karykatury człowieka żyją iluzorycznymi marzeniami. Milczenie to źródło i azyl mowy.
Tekst jako struktura podmiotowa: Horsztyński jest dramatem romantycznym…
…!). Prawdopodobnie ten mechanizm Szczęsny wykorzysta przy wysadzaniu zamku. Sforka mówi także, że spada na niego fortunka z tytułu urodzenia, albowiem wywodzi się z rodu Sforza. Hetman próbuje mu wytłumaczyć, że nazwisko sługi wzięło się stąd, że jego ojciec lub dziad był psiarzem i wiązał psy na sfory.
SCENA IV
Szczęsny w nocy w ogrodzie. Łódką przypływa Nieznajomy, pytając Szczęsnego, czy ten się zastanowił…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)