Jan Kochanowski, Pieśni, oprac. L. Szczerbicka-Ślęk, Wrocław 1997 lub wyd. nast. (BN I, 100)
KSIĘGI PIERWSZE ( XVII - XXV )
Pieśń XVII ,,Słońce już padło, ciemna noc nadchodzi (…)”
Pieśń wyraźnie zaznacza dwie części składowe. Pierwsza strofa jest wstępem, pozostałe stanowią wypowiedź bohaterki. Występuje tu nawiązanie do mitologii.
Panuje późny wieczór. Podmiot liryczny słyszy płacz kobiety i pragnie dowiedzieć się jaka jest przyczyna jej cierpienia. Strofa pierwsza jest wstępem do reszty utworu oraz wyznacza odrębność poety. Rozpoczyna się monolog płaczącej. Kobieta - Penelopa jest żoną Odyseusza, który przebywa już dziesięć lat poza domem. Kobieta wyraża swoje uczucia, cierpi już bardzo długo i uważa, że jej żal nigdy nie minie. Uważa ona nawet, że lżej by jej było, gdyby małżonek zginął na morzu, bo wiedziałaby, co się z nim stało. Penelopa porównuje się do ptaka - zwierzęcia, które znajduje sobie jednego partnera na całe życie. Oznacza to, że jeśli Odyseusz nie powróci, kobieta będzie zawsze sama. Kobieta cierpi w samotności, unika kontaktu z ludźmi, nie chce pokazywać swojego zatroskania i zmartwienia. Kiedy wojna trwała Penelopa odczuwała strach, ale wciąż napływały do niej nowe wiadomości na temat męża. Teraz nie może uchronić się przed domysłami, które nurtują jej duszę. Powierza Odyseusza Bogu. Nachodzą ją myśli, że mąż zdradza ją z inną kobietą - przyznaje, że umarłaby, gdyby okazało się to prawdą. Następnie wyraża wielkie zaufanie do męża, wiarę w jego ślubowaną jej miłość i wierność. Ostatnia strofa jest prośbą skierowaną do wiatrów morskich, aby sprzyjały Odyseuszowi w powrocie do domu.
Pieśń XVIII ,,Czołem za cześć, łaskawy mój panie sąsiedzie (…)”
Utwór utrzymany w konwencji luźnej, opowiada o biesiadzie. Rozpoczyna się od zwrotu do sąsiada. Następuje wyliczanie wad, grymasów adresata (np. ,,że do dna nie wypijam, patrzysz na mię krzywo”, ,,Wszystkoć wadzi”). Następnie rozpoczyna się dialog.
Miejsce mają potyczki słowne, pojawiające się podczas zabawy. Jeden z bohaterów namawia drugiego, aby napił się więcej u niego w gościnie. Obaj są pijani i podmiot liryczny obawia się, że im więcej alkoholu, tym mniej rozumu im pozostanie tego wieczoru. Trunki wzbudziły w nich agresję.
Następnie rozpoczyna się burda. Goście zaczynają się bić, szkło jest rzucane i tłuczone. Kolejny dzień przynosi jednak pojednanie i kolejną zabawę. Gra muzyka, znowu piją alkohol. Ostatnia strofa skierowana jest do pijaków. Przesycona ironią, w rzeczywistości potępia ten tryb życia. Pieśń XIX ,,Żal mi ciebie, niebogo (…)”
(…)
… ubóstwa w jego domu, przekłada jednak ponad wszystko wiarę w Boga.
Głównym przesłaniem utworu jest to, że należy przyjmować z wdzięcznością wszystko, co ofiaruje Bóg.
.
Pieśń V ,,Wieczna sromota i nienagrodzona (…)”
Pieśń dotyczy spustoszenia Podola przez Turków (1575r.). Skierowana jest do Polaków, którzy ponieśli klęskę.
Podmiot liryczny wyraża żal z powodu porażki pokonanej ojczyzny. Porównuje…
…, aby rozbudził jego ukochaną. Nastaje ranek. Pieśń XXII ,,Rozumie mój, prózno się masz frasować (…)”
Pieśń ma charakter propagujący stoicyzm. Zachęca do nieuciekania się do skrajnych emocji, akceptowania w pełni dar ów i kar boskich.
Nie należy się użalać nad błędami i cierpieniami, które towarzyszą życiu doczesnemu. Podmiot liryczny wyraża żal, ponieważ omija go wszystko, co kocha. Mówi jednak, że należy…
… zagrzać ją do walki. Chce, aby każdy przyłączył się do ratowania narodu, aby szlachta wsparła polską armię.
Ostatnia strofa zawiera przysłowie ,, mądry Polak po szkodzie”, które w kolejnym wersie jest jednak zanegowane i wzbogacone dopowiedzeniem, że ,, i przed szkodą, i po szkodzie głupi”. Polacy powinni uczyć się na błędach, wierzyć w swoją jedność i siłę.
Pieśń VI ,,Królewno lutnie złotej i rymów…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)