OCENA METOD I PODEJŚĆ W BADANIU BIBLII W DOKUMENCIE PAPIESKIEJ KOMISJI BIBLIJNEJ INTERPRETACJA BIBLII W KOŚCIELE Z okazji setnej rocznicy encykliki papieża Leona XIII Providentissimus Deus ( 18 XI 1893) i pięćdziesiątej rocznicy encykliki Piusa XII Divino afflante Spiritu (30 IX 1943) w dniu 23 kwietnia 1993 r. przekazany został Ojcu św. Janowi Pawłowi II przez kardynała l. Ratzingera podczas uroczystej audiencji w obecności kardynałów, Korpusu Dyplomatycznego, członków Papieskiej Komisji Biblijnej, profesorów Papieskiego Instytutu Biblijnego Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej o interpretacji Pisma Świętego w Kościele. Oryginalny Dokument zredagowany był w języku francuskim i opublikowany jesienią 1993 r. wraz z przemówieniem Ojca Świętego i wprowadzeniem kardynała Ratzingera, datowanym 21 września 1993 r., w święto św. Mateusza Ewangelisty. Do właściwego dnia jubileuszu ( 18 XI stulecie) przygotowane zostały tłumaczenia w językach włoskim, angielskim, niemieckim, hiszpańskim i portugalskim.
Powód opublikowania Dokumentu
Propozycja, aby Papieska Komisja Biblijna zajęła się metodami interpretacji Biblii, wyszła w 1988 r. od kardynała Ratzingera, który nieco wcześniej wygłosił w Nowym Yorku wobec ekumenicznego grona teologów wykład zatytułowany: „ Spór o interpretację Pisma Świętego. Pytania o fundament i drogę dzisiejszej egzegezy ”.
(opublikowany w QD 1 17, Schriftauslegung im Wiederstreit, Freiburg 1989). Niewątpliwie zbliżający się podwójny jubileusz (biblijnych encyklik z 1893 i 1943 r.) był dobrą okazją do ponownego zajęcia się Biblią. Tematyka nie została jednak arbitralnie wybrana, lecz była reakcją na sytuację egzegezy w tym czasie.
Dominująca wcześniej metoda historyczno-krytyczna w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych była coraz bardziej kwestionowana; powstawały nowe metody i ujęcia czy podejścia w interpretacji Pisma Świętego. Zarzucano metodzie historyczno-krytycznej - słusznie lub nie - że za bardzo interesowała się historycznym rozumieniem tekstu, pytała o przeszłe relacje, tkwiła w gramatyce i realiach, zaniedbywała problemy teologiczne lub była niezdolna do przekazywania teologii i wiary. Nowe metody lingwistyczne kładły nacisk na synchroniczne rozumienie tekstu, interesowały się tylko końcowym stadium tekstu i jego relacjami, a historię powstania tekstu uważały za mało ważną lub nawet za przeszkodę dla właściwej interpretacji. Zaczęto uprawiać kanoniczną lekturę Pisma Świętego, stosować analizę strukturalną, narracji lub retoryczną, albo interpretować Biblię z punktu widzenia teologii wyzwolenia, teologii feministycznej czy też pozycji fundamentalistycznych. Pytania metody diachronicznej o źródła, pierwowzory, o tradycję, kompozycję i redakcję tekstów biblijnych uważano za nieważne, krytykowano jako teologicznie jałowe. Fundamentaliści uważali je nawet za destruktywne.
(…)
… we wszystkich swoich częściach i źródłach przez ludzi została napisana, właściwe jej zrozumienie nie tylko dopuszcza, ale wręcz domaga się zastosowania tej metody”.
Przedstawiona jest następnie historia metody: poczynając od krytyki tekstu (od ok. 1800 r.), poprzez krytykę literacką (w sensie odróżniania źródeł w Pięcioksięgu lub „teorii dwóch źródeł” w odniesieniu do synoptyków), krytykę gatunków, historię form (Formgeschichte) aż do historii redakcji (Redaktionsgeschichte).
Opis metody w dzisiejszym zastosowaniu otwiera krytyka tekstu, która ustala tekst możliwie najbardziej zbliżony do tekstu pierwotnego. Krytyka literacka pyta o zakres jednostki tekstualnej oraz o jedność tekstu; te pytania powinny być poprzedzone analizą lingwistyczną (morfologiczno-syntaktyczną) i semantyczną. Następnie należy określić gatunek…
… dla interpretacji tekstów kanonicznych.
Ale z podejściem tym związane są także problemy. Od jakiego momentu tekst zasługuje na miano kanonicznego? Skomplikowane są wzajemne relacje między kanonem żydowskim a kanonem chrześcijańskim Pisma Świętego. Kościół odczytuje cały Stary Testament w świetle wydarzeń paschalnych, czyli śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, co całemu Pismu Świętemu nadaje sens ostateczny…
…, nawiązując do jego genezy, to ostatni etap kończy się studium synchronicznym: bada się tekst taki, jakim on jest, porównując ze sobą jego różne elementy, będące określonym aspektem przesłania, skierowanego przez autora tekstu do współczesnych mu odbiorców. Pozwala to dostrzec pragmatyczne funkcje tekstu. Krytykę literacką uzupełnia się krytyką historyczną, aby wyraźniej ukazać historyczną wartość tekstu…
… poszukiwanie sensu dosłownego Pisma Świętego jest zadaniem pierwszoplanowym wszelkiej egzegezy. Do tego zaś konieczne jest określenie gatunku literackiego poszczególnych tekstów (por. Ench. Bib. 560), co umożliwia zastosowanie metody historyczno-krytycznej”. Ale posługiwanie się tą metodą ma także swoje granice. Dokument za taką granicę uważa to, że metoda ta ogranicza się do poszukiwania sensu tekstu…
… opartego na antropologii kulturowej oraz podejścia psychologicznego i psychoanalitycznego.
Socjologiczne spojrzenie na Biblię znane było w egzegezie od dawna. Formgeschichte przywiązywała szczególną wagę do środowiska, w jakim powstawał jakiś tekst (Sitz im Leben). Na przestrzeni lat 1970-1990 podejście socjologiczne do Biblii stało się integralną częścią egzegezy.
Socjologiczne podejście do Biblii…
… związku z socjologicznym podejściem do Biblii pozostaje egzegeza biblijna odwołująca się do badań z zakresu antropologii kulturowej”. Różnica polega na t)'m, że, podczas gdy zwolennicy podejścia socjologicznego interesują się przede wszystkim aspektami ekonomiczno-instytucjonalnymi dawnych społeczności, to podejście antropologiczne ma za przedmiot szerszy teren badań, interesując się tym wszystkim, czym…
….
Rozwinięta w ostatnich dwudziestych latach analiza semiotyczna, która początkowo, pod wpływem F. de Saussure'a nazywana była „strukturalizmem”, uprawiana jest głównie w krajach francuskojęzycznych. Dokument przedstawia syntetycznie metodę opracowaną przez A. Greimasa (trzy główne zasady: immanencji, struktury sensu, gramatyki 'tekstu; rozpatrywanie tekstu na trzech poziomach: narracyjnym, dyskursywnym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)