Inny, swój, obcy w literaturze i kulturze. Znaczenie i zastosowanie tych kategorii.
Dzisiejsza kultura jest hybrydyczna. Dominantą jest różnica, nie identyczność. Naszą współczesność określa się jako kulturę naznaczoną emigracyjnością i poczuciem obcości.
Swój - przedstawiciel tej kultury, co ja
Inny - przedstawiciel innej kultury, ale takiej którą znam, rozumiem i akceptuję
Obcy - przedstawiciel kultury nam nie znanej, nieakceptowanej przez nas, niepodlegającej naszym regułom; wg Baumana: ucieleśnienie nowoczesnego ,,brudu” w systemach społecznych, które z natury rzeczy ciążą ku jasności i klarowności. Pojawienie się obcego w jakimkolwiek ustabilizowanym społeczeństwie ,,wywołuje efekt podobny do trzęsienia ziemi”. Obcy wstrząsa skałą, na której wspiera się bezpieczeństwo codziennego życia. Przybywa z daleka, nieświadomy miejscowych zwyczajów i dlatego ,,staje się tym człowiekiem, który kwestionuje nieomal wszystko, co z punktu widzenia grupy, do której wkracza, nie ulega kwestii”. Przybysz może lepiej rozeznać się w wartościach danego środowiska niż miejscowy.
Modele zachowania się na emigracji:
Asymilacyjny - szybkie wtapianie się w daną kulturę (daje możliwość współistnienia, powoduje zatracenie cech indywidualnych)
Separacyjny - niechęć do wtapiania się w nowe środowisko, tworzenie ,,wysp” np. ,,Kultura” w Paryżu. (odbiera możliwość współistnienia)
Istnienie kategorii „pomiędzy” - istnienie jednostki w społeczeństwach wielokulturowych, która skazana jest na życie wśród różnych kultur.
- Tylko w spotkaniu z „obcymi” jesteśmy w stanie określić swoją tożsamość, w nich przeglądamy się jak w lustrze. Kultura cudza określa kulturę własną, dostarcza narzędzi do jej rozpoznawania, ponieważ rozpoznajemy na zasadzie różnicy i tego samego.
Rozróżnienie na wielokulturowość (współistnienie kultur w obrębie jednego społeczeństwa) i interkulturowość (kultury, które się mieszają wchodzą ze sobą w reakcję, splatają się, należą jednak do różnych społeczeństw i wciąż zawarta jest w nich różnica kulturowa).
- Doświadczenie migracyjne Polaków po wojnie nie zostało w dotychczasowej krytyce wystarczająco zbadane. Ważna jest bowiem świadomość uwikłania bohaterów książek w istnienie pomiędzy kulturami: chłopską i inteligencką, między przestrzeń wsi i miasta, świadomość pożyczonego języka, kompleksów wynikających ze specyfiki polskiego społeczeństwa (tak jak u W.Myśliwskiego, E.Brylla, E.Redlińskiego) Powinno zadbać się o zainteresowanie ludzi tą literaturą, żeby nie została ona zapomniana. Jest ona ważna, bo ujawnia wielokulturowość polskiego społeczeństwa.
- W czasie okupacji kategoria inności (zaciekawienia, tolerancji) przeobraziła się w kategorię obcości (niechęci i agresji), zjawisko to dotknęło społeczeństwo żydowskie. Pisarze tacy jak Grynberg, Krall, Stryjkowski w swoim pisarstwie wciąż powracają do tego problemu. Zastosowanie do analizy języka interkulturowości mogłoby się przyczynić do lepszego i dokładniejszego rozpoznania wartości i właściwości ich książek. Podobnie na taką refleksję czeka literatura kresowa. Wymieszanie kultur oznacza konieczność pracy poznawczej poprzez wzajemne dopowiadanie i tłumaczenie. Współczesna kultura jest kulturą dialogizującą. Poszczególne kultury składowe skazane są na rozmowę.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)