To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Dr. Andrzej Pieczewski
Historia Gospodarcza
Wykład XI - Industrializacja i kolektywizacja
Okres krótki, ale wiele ważnych wydarzeń!
1) Gospodarka światowa w szczytowym okresie „Zimnej wojny”:
Szybki wzrost produkcji, a zwłaszcza w krajach kapitalistycznych o ok. 5%, liderami byli Japonia i RFN, kilkakrotnie
więcej od przeciętnych państw.
Wzrost produkcji przemysłowej w ZSRR i krajach socjalistycznych o ok. 13-20% rocznie. Rósł potencjał
gospodarczy ZSRR, od 1949 r rośnie produkcja przemysłowa – 14 % rocznie. Dalszy rozwój sektora zbrojeniowego.
Rosjanie przełamali w 1949 r monopol na broń atomową, później tą energię wykorzystywali w przemyśle. Kłopoty
z rolnictwem – wzrost o kilka procent. Handel zagr. był niedoceniany – mały udział – 9% h.z. przypadał na kraje
socjalistyczne. Wszystkie państwa socjalistyczne były zdominowane przez ZSRR. W Europie pojawiły się i rosły
tendencje integracyjne (Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Benelux) – przykład integracji sektorowej. Formalne
instrukcje i plany – EWPG.
2) Charakterystyka gosp. centralnie – kierowanej:
Podstawą gosp. był system centralnego planowania i zarządzania = gosp. socjalistyczna = gosp. dyrektywna.
Można to ująć w formie instytucjonalizmu. Dyrektywy wydawane w centrum i kolejno przekazywane do niższych
ogniw: ministerstwa – zjednoczenia – firmy państwowe (przedsiębiorstwa).
W PKPG były opracowywane plany gosp. długo- (najważniejsze) i krótko- okresowe, były w nich cele, plany dla
instytucji i przedsiębiorstw, były to nakazy płynące z centrum dot., np. przydziału surowców, wskaźniki dot.
produkcji (konkretne zadania), środki do jej wykonania. Najważniejsze było wykonanie planu, nawet jeśli nie było
to gospodarowanie efektywne.
Wyeliminowano prawie całkowicie instrumenty ekonomiczne (samodzielność decyzyjna, kierownicza) w
przedsiębiorstwach. Wszystko było narzucane z góry (kredyty, ceny – ustalane droga administracyjną –
oprocentowanie kredytów, zyski). Najważniejsze decyzje podejmowała Partia (Polskie Zjednoczenie
Robotników), biuro polityczne, (I sekretarz rządził Polską wraz z ważnymi decydentami – instrukcje z Moskwy).
Wpływ partii nie sprzyjał efektywności gosp. (marnotrawstwo surowców).
3) Industrializacja i jej efekty:
Uprzemysłowienie – zajął się nim plan 6-letni, głównym założeniem w latach 50-55 był rozwój przemysłu
ciężkiego i wydobywczego. Potwierdzają to wskaźniki z uchwały Sejmu („maszynka do głosowania”). Wskaźniki
najwyższe dla przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego (ale tego nie podawano). Zaniedbany sektor B – sektor
produkujący środki konsumpcji, niewielkie nakłady inwestycyjne na rolnictwo, ale zanotowano dość duży wzrost
stopy życiowej. W 1951 r nakłady na inwestycje zbrojeniowe zwiększono o 70 %, a w 1953 r aż o 500%. W 1953
r spadek o 338% (wojna w Korei – bano się że to będzie III wojna światowa – wysyłano pomoc).
Pierwszy rok Planu 6-letniego pozytywny, wykonany pomyślnie (bo sukcesem zakończył się Plan 3-letni, nawet
przekroczono niektóre wskaźniki), ale wojna w Korei i wewn. problemy gosp. spowodowały, że dalsze
wykonywanie Planu nie przebiegały zgodnie z założeniami.
Trudności wewnętrznych było bardzo wiele. Zmniejszono nakłady na rolnictwo i sektor B, trudności rynku. Doszło
do poważnej nierównowagi gospodarczej, rynkowej. Upadek sektora prywatnego rzutował negatywnie na byt
materialny społ. Partia dokonuje korekty: większe nakłady na sektor B, na rolnictwo, ale i tak to nie pomogło.
Plan nie zrealizowany w całoś
(…)
… technologie, importowane z ZSRR.
wydajność mała – wzrosła o 0,5%.
likwidacja przemysłu prywatnego, ograniczenie prod. rzemieślniczej.
4) Batalia o przekształcenia własnościowe w rolnictwie:
Rolnictwo jednym z głównych źródeł akumulacji na uprzemysłowienie. Niskie nakłady na rolnictwo – 10-krotnie
mniejsze niż w przemyśle, w tym przeznaczone 80% na rolnictwo uspołecznione – dla PGRów i spółdzielni
rolniczych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)