HISTORIA GOSPODARCZA, I wojna światowa i światowy kryzys gospodarczy, (sem. I)
WY 7. I Wojna Światowa zostaje zapoczątkowana w 1914 r. zamachem w Sarajewie na austriackiego następcę tronu, zamachowcem jest Serb, Austro-Węgry wypowiadają więc wojnę Serbii. Za Serbią wstawia się Rosja, z kolei Niemcy wypowiadają wojnę Rosji. Wojna toczy się między państwami trójprzymierza i ententy. W miarę rozwoju konfliktu obozy te poszerzane są o dalsze kraje. Obóz państw centralnych tworzą Niemcy, Austro-Węgry, Turcja, potem dołącza do nich Bułgaria. Ententa obejmuje Wlk. Brytanię, Francję, Rosję, następnie poszerza się o Japonię, Serbię, Belgię, Grecję. W 1915r. dołączają Włochy, w kolejnych latach Rumunia i USA. Potem dołączają jeszcze Chiny oraz 11 państw amerykańskich. I WŚ stanowi wyjątkowe zjawisko w dotychczasowej historii wojen z uwagi na jej długotrwałość, zasięg geograficzny, ogromnego zaangażowania sił ludzkich i zasobów materialnych. Określana jest mianem wojny maszynowej. W działaniach wojennych bierze udział 34 państwa na 59 istniejących, czyli 2/3 mieszkańców kuli ziemskiej. Działania wojenne prowadzone są na 3 kontynentach: Europa, Afryka, Azja, a także na różnych morzach, jednak najbardziej zaangażowane są państwa europejskie. Udział niektórych państw w bezpośrednich działaniach wojennych ma charakter ograniczony, ponoszą one jedynie obciążenia gospodarcze na cele wojenne. Koszty wojny są coraz większe, przewyższają oczekiwania zaangażowanych w nią państw, dlatego walczące kraje zmuszone są do zaciągania znacznych pożyczek. W państwach centralnych (Niemcy) są to pożyczki wewnętrzne, natomiast ententa zadłuża się głównie u Stanów Zjednoczonych. Działania wojenne toczone były na obszarze 1,4 mln km2,w wojnie ok. 9 mln ludzi zginęło a 20 mln zostało rannych. Największe straty ludnościowe poniosła Rosja - 2,3 mln zabitych, dalej Niemcy - 2 mln, Austro-Węgry i Francja - po 1,4 mln . Duże straty odnotowano wśród ludności cywilnej, wynikały one z szerzących się chorób zakaźnych, najgroźniejszą okazała się epidemia grypy. Największe zniszczenia wojenne miały miejsce na terenie północnej Francji i Włoch, nie ominęły także ziem rosyjskich i polskich, gdzie front przesuwał się dwukrotnie. Rabunkowa eksploatacja, zwłaszcza Rosjan i Niemców, którzy wycofując się niszczyli szlaki komunikacyjne, zabierali narzędzia, doprowadza do dewastacji zasobów gospodarczych. Zniszczenia wojenne dotknęły najsilniej rolnictwo, górnictwo oraz transport. Wojna doprowadza także do zahamowania a nawet zerwania międzynarodowej wymiany handlowej. Największą konsekwencją I WŚ była zmiana sił gospodarczych na świecie. Zajęte wojną Anglia, Francja, Belgia tracą swoją pozycję gospodarczą na świecie. Przerwany został rozwój Niemiec, gdyż zamknięto rynki rosyjskie. Natomiast USA od początku wojny przeżywają wzrost gospodarczy. Stały się one głównym dostawcą uzbrojenia, żywności i surowców dla walczących stron. Tam bowiem można produkować więcej i taniej i sprzedawać po coraz droższych cenach, Na same tylko potrzeby wojenne ententa zadłuża się u USA na 2 mld dolarów. USA powoli stają się wierzycielem Europy. Drugim państwem której najbardziej wykorzystało wojnę była Japonia. Jej obroty wzrosły w tym czasie czterokrotnie. Pewne ożywienie gospodarcze było widoczne w państwach Ameryki Południowej, które dostarczały Europie surowców i artykułów konsumpcyjnych. Wojna przyniosła także korzyści gospodarcze krajom wchodzącym w skład brytyjskiej wspólnoty narodów: Kanadzie, Nowej Zel
(…)
…, jak też wycofanie się wierzycieli wielu kredytów, wpływa na zmianę bilansów płatniczych wielu państw. W wielu krajach narasta deficyt płatniczy. Od 1931 r. załamanie nasila się państwach o dość stabilnej gospodarce. Bardzo mocno odczuwane było w Niemczech, trudności płatnicze miała także Wielka Brytania, z tym że załamanie walutowe w Anglii miało ogólnoświatowe działanie, gdyż rezerwy walutowe wielu krajów…
… spłatę długu dla rolników, oraz ograniczono stopę procentową udzielanych im kredytów. Polityka rolna nowego ładu zrealizowała swoje założenia, ciągu kilku lat ceny artykułów rolnych wzrosły o 100%.
Ważną dziedziną w ramach nowego ładu było propagowanie ustawodawstwa pracy. wprowadzono renty starcze, ubezpieczenia dla bezrobotnych, ustanowiono płacę minimalną. W przemyśle zachęcano przedsiębiorców do podnoszenia płac oraz zawierania umów z państwem w ramach tzw. kodów generalnych. Kody generalne to kodeksy pracy, które ustalały warunki pracy. W ramach tych kodów określono maksymalny czas pracy, płacę minimalną, granicę wieku zatrudnionych, urlopy, emerytury, ubezpieczenia od wypadków oraz uprawnienia związków zawodowych. Przedsiębiorcom, którzy przystąpili do tych umów, przyznawano kredyty, zamówienia…
… ten polegał na podporządkowaniu całej gospodarki aparatowi państwowemu i rozbudowa przemysłu zbrojeniowego. Kontrola państwa polegała na wykupywaniu akcji przedsiębiorstw, oraz sprawowanie nadzoru nad inwestycjami. Wszystkie banki podporządkowano organom państwowym, a kredyty stały się narzędziem regulacji inwestycji. Państwo prowadziło także reglamentację cen, płac i zatrudnienia. Wprowadzono książeczki…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)