DEMOKRACJA SZLACHECKA I OLIGARCHIA MAGNACKA W POLSCE.
Demokracja szlachecka to system polityczny Rzeczypospolitej, powstał w XV wieku, ale największy rozkwit osiągnął w XVI wieku. Przetrwał do wieku XVIII kiedy to Rosja, Prusy, Austria dokonały 3ciego rozbioru (1795r).
-Przesłankami, które wskazywały na ewolucję ustroju w kierunku demokracji szlacheckiej były liczne przywileje nadawane szlachcie na przełomach XV/XVI wieku. Przyczyniła się również do tego konstytucja Nihil Novi z 1505 roku, której główne postanowienie mówiło że wszystkie nowe ustawy muszą być konsultowane z sejmem.
-W drugiej połowie wieku XVI wykształcił się ustrój zwany demokracją szlachecką. Gwarantowała ona szlachcie prawo do głosowania w sprawach państwowych, równość wszystkich obywateli w obrębie stanu szlacheckiego, wolne elekcje, liczne przywileje szlacheckie.
-Przed rozpoczęciem obrad sejmu walnego, szlachta zbierała się na sejmikach ziemskich, wybierała przedstawicieli do sejmu, którzy wyposażeni byli w instrukcje poselskie(jak mają głosować). Sejm składał się z króla, izby poselskiej(przedstawiciele wybierani na sejmikach ziemskich) oraz senatu(najwyżsi urzędnicy królewscy). Sejm walny zbierał się co 2 lata na okres 6 tygodni.
-Jedną z cech tego ustroju była zasada „liberum veto”(„wolne, nie pozwalam”), która była zagrożeniem dla państwa polskiego. Zasada ta pozwalała każdemu zerwać obrady sejmu bez żadnych konsekwencji. Jedynie mogła ona zepsuć reputację.
-Sytuacja pozostałych stanów uległa pogorszeniu, władza królewska znacznie osłabła, zwiększył się zakres poddaństwa chłopów.
-Walka szlachty o przywileje i reformy: rokosz 1537, sejm z lat 1562/1563, bezkrólewie lat 1572/1573 i 15574/1575, zatwierdzenie artykułów henrykowskich(król był zmuszony do przestrzegania zasad zawartych w artykułach-możliwość wypowiedzenia posłuszeństwa królowi, wolność religijna), tzw. Pacta konwenta, powstanie Trybunału Koronnego w 1578 r.-najwyższy sąd, który oddano w ręce szlachty wybieranej na tzw. Sejmikach deputackich.
-Szlachta pozbawiając króla władzy pozostawała sama wobec problemu rosnącej potęgi magnaterii, co pozwoliło na wykształcenie się oligarchii magnackiej(1660-1763)-w ramach demokracji szlacheckiej faktyczną władzę zaczęło sprawować kilka rodów magnackich.
Swoją wielką potęgę opierali na olbrzymich majątkach ziemskich tzw. Latyfundiach.
Magnateria realizowała swoją władzę na 2 sposoby: bezpośrednio czyli sami byli senatorami, albo pośrednio-wybierali posłów na sejm walny. Pierwsze próby wprowadzenia rządów oligarchii magnackiej-rokosz zebrzydowskiego 1606- szlachta miała na celu osłabienie władzy królewskiej, skutkiem był wzrost znaczenia magnaterii.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)