To tylko jedna z 8 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
HISTORIA PRAWA KARNEGO
PRAWO KARNE WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA
Przestępstwo i kara w ustroju plemienno-szczepowym. Wykształcenie się organizacji państwowej sprzyjało wykształceniu się podziału na przestępstwa publiczne i prywatne.
Przestępstwa publiczne - zagrażające ogółowi, stopniowo rozszerzany zakres czynów (od zdrady, czarów, krzywoprzysięstwo, świętokradztwo) → charakter sakralny kary (poświęcenie przestępcy bóstwu). Przestępca łamał mir (pokój publiczny). Rodzaj kar zależny od rodzaju przestępstwa (niektóre wykonywane publicznie, inne potajemnie)
Przestępstwa prywatne - naruszające interesy jednostki i jej rodu. Albo dochodzone na drodze sądowej, albo samopomoc (zemsta rodowa) → wywodziło się z przekonania, że ofiara nie zazna spokoju dopóki nie zostanie pomszczona (pomsta krwawa). Dokonany odwet powodował odwet z drugiej strony i tak w kółko. Dlatego możliwe było wykupienie się (okup - composito), w celu zakończenia waśni/wojny rodowej.
Przestępstwa publiczne i prywatne. W prawie średniowiecznym przestępstwa publiczne oparte były na złamaniu miru i naruszeniu interesów grup rządzących, zagrożone karą państwową. Stopniowo do prawa karnego przenikają nowe elementy wraz ze wzrostem znaczenia aparatu państwowego i organizacji kościelnej. Panujący jako strażnik miru, pobierał karę za jego złamanie, niezależnie od kary prywatnej. Stopniowo wykształcają się różne rodzaje miru: miejscowy, osobowy, mieszany. W przypadku złamania miru niedopuszczalna była ugoda bez zgody władzy państwowej.
Do przestępstw publicznych zaczęto zaliczać obok zamachów na panującego i jego interesy polityczne, też na interesy materialne (regalia, fałszowanie monety itp) oraz przeciwko interesom Kościoła.
Do przestępstw prywatnych zaliczano wszelkie krzywdy wyrządzone jednostce i jej rodzinie (też zranienie, zabójstwo)
Przestępstwa prywatne wciąż dochodzone przed sądem (kłopotliwe) lub samopomoc → ale rozwój kar kompozycyjnych (okup) też w orzekaniu sądowym.
Podstawowy podział przestępstw w prawie wczesnośredniowiecznym:
przeciw państwu i panującemu
przeciw religii
przeciw życiu i zdrowiu
przeciw mieniu
przeciw moralności Sposoby ograniczania krwawej zemsty. rozszerzenie zakresu przestępstw publicznych (ściganych przez władzę)
normy nakazujące pojednanie i przyjęcie okupu pod groźba kary państwowej za naruszenie miru.
forma pojednania - przysięga, której złamanie równało się krzywoprzysięstwu. Wg Edyktu Rotara (prawo longobardzkie) podwójny okup w razie próby pomsty po pojednaniu. Powstają pośrednicy - jednacze (min. ustalenie wysokości
(…)
… kompozytowych na kary cielesne → obligatoryjne, bez możliwości wykupienia.
Zmiana podziałów przestępstw: najcięższe, ciężkie i lekkie (kryterium - kara), zwyczajne i nadzwyczajne (kryterium - istnienie w przepisach)
Subiektywne przesłanki odpowiedzialności. Wina. uznanie strony podmiotowej (czynniki subiektywne - wewnętrzne nastawienie sprawcy) przestępstwa za podstawę odpowiedzialności sprawcy, a nie stronę…
… przestępczego między kilkoma osobami (zmowa, sprzysiężenie, tajne zebranie).
System kar. uznanie publicznoprawnego charakteru kary → nauka o celu kary - w doktrynie Kościoła jako poprawa grzesznika i odwet, czasem jako pokuta.
stopniowe wypieranie kar kompozycyjnych (2 części - kompozycja dla ofiary i bannus czyli grzywna dla władzy) przez kary cielesne (początkowo subsydiarne), ale już od XII w pojawiają się pierwsze przypadku obligatoryjnej kary cielesnej lub tzw. kary rzymskiej (okrutne kary śmierci z Digestów).
zwiększa się zakres przestępstw z wykluczonym wykupieniem i pojednaniem nie chroniącym sprawcy → zakaz wykupienia przy mężobójstwie (pod wpływem kościoła - konstytucje Egidiańskie 1357 r.)
wzmożenie represji karnej wraz ze wzmocnieniem aparatu władzy → karanie jako przejaw omnipotencji władzy…
… kar publicznych (głównie okrutne kary cielesne)
tam gdzie nie było absolutyzmu (np. Polska) brak wszystkich w/w zasad.
Publicznoprawny charakter przestępstwa. dzięki Carolinie ugruntowanie zasady, ze każde przestępstwo narusza porządek publiczny; Carolina - brak możliwości wykupienia, a pojednanie nie uwalniało od odpowiedzialności → najszybsza recepcja tej zasady w absolutystycznej formie rządów…
… pieniężnych.
Kary na gardle i ręku (za zbrodnie - kary śmierci i okaleczenia ze stopniowym ograniczaniem możliwości wykupienia) i kary na skórze i włosach (za przekroczenia - kary hańbiące, jak chłosta) → Zwierciadło Saskie
rozpowszechnienie się kar na czci - infamia, odwołanie zniewag, tj. “odszczekanie”
Kary pieniężne - nadal jako kompozycyjne lub samoistne
Ograniczanie wykupienia się poprzez konieczność…
…, a funkcja kary odstraszająca (np. władca Mediolanu z karą „wielkiego postu” - 40 dni udręczania)
Wymiar kary. Albo kary ściśle oznaczone
wprowadzenie taryf karnych, których sędzia musiał się trzymać, ale przepisy o charakterze ogólnym stwarzały możliwość zmiany kary w grancach in plus lub in minus. Do takich okoliczności należały:
okoliczności obciążające - popełnienie przestępstwa w nocy, na cmentarzu…
… niemieckich
apogeum - wiek XVII
specjalna procedura - tortury
jako prześladowcy czarownic też wybitni myśliciele tej epoki, jak Jean Bodin czy sędzia i profesor prawa z Lipska Benedykt Carpzow (autor dzieła w którym zalecał szczególnie okrutne środki postępowania z czarownicami)
nieliczni obrońcy przed prześladowaniem - np. jezuita Fryderyk Spee (autor wydanego anonimowo dzieła Cautio Criminalis) czy Daniel…
… - system kar kompozycyjnych - rozwija się wraz z zanikiem samopomocy → połączenie elementów kary z odszkodowaniem.
Z czasem państwo coraz bardziej wnika w wysokość kar - tworzenie taryf kar (często bardzo kazuistycznie)
Elementy kary - główszczyzna lub pokutne/nawiązka + część dla władcy jako publiczna kara.
Główszczyzna zależna od statusu ofiary i sprawcy, płci i wieku
Nawiązka - wysokość zależna…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)