ODRODZENIE PAŃSTWA POLSKIEGO
Pod koniec 1918 r. wobec zarysowującej się klęski państw centralnych na ziemiach polskich, które były pod ich okupacją, zaczęły tam powstawać polskie ośrodki władzy, tworzone przez poszczególne siły polityczne. Już 19 października została utworzona Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego, która proklamowała przynależność tych ziem do Polski. 28 X 1918 r. w Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna (PKL), na której czele stanął Wincenty Witos (PSL Piast), której celem było zlikwidowanie władzy austriackiej na terenach Galicji, co wobec rychłej kapitulacji wojsk austriackich pozwoliło na tworzenie własnej administracji (w Galicji władza PKL sięgała po San, za tą rzeką powstała Zachodnioukraińska Republika Ludowa - ZURL). W listopadzie na terenach Tarnobrzega powstała tzw. republika tarnobrzeska, usunięto władze PKL - przetrwała ona do początku 1919 r. spacyfikowana przez wojsko. 5 XI powstała w Lublinie Rada Delegatów Robotniczych powołana przez PPS Lewicę i SDKPiL. W nocy z 6 na 7 XI powstał również w Lublinie Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, złożony z działaczy PPS, PPSD i PSL Wyzwolenie, na którego czele stanął Ignacy Daszyński. W swym manifeście zapowiadał utworzenie demokratycznej polski, powszechne wybory, swobody obywatelskie, ubezpieczenia socjalne, powszechne szkolnictwo, rozwiązywał Radę Regencyjną. Sytuacja na ziemiach polskich zmieniła się wraz z przyjazdem uwolnionego Piłsudskiego, który w Warszawie pojawił się 10 XI, a następnego dnia otrzymał od Rady Regencyjnej władzę nad wojskiem i rozwiązał rząd lubelski. 14 XI Rada przekazała pełnię władzy Piłsudskiemu, który misję tworzenia rządu powierzył Jędrzejowi Moraczewskiemu. Był to rząd lewicowy (PPS, PPSD, PSL Wyzwolenie), który miał zaprowadzić porządek i jednocześnie doprowadzić do uspokojenia wrzenia w kraju. 22 XI Piłsudski został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa, miał prawo powoływania rządu, posiadał władzę ustawodawczą i wykonawczą, mógł wydawać dekrety z mocą ustaw. Zaraz potem ogłoszono ordynację wyborczą do Sejmu Ustawodawczego - prawo wyborcze było 5-cio przymiotnikowe (powszechne, bezpośrednie, tajne, proporcjonalne, równe), głosował każdy obywatel po ukończeniu 21 roku życia. Wybory zarządzono na 26 I 1919 r., tereny na których byli jeszcze Niemcy, bądź gdzie toczyły się walki (Galicja) na razie nie były objęte wyborami - do sejmu mieli wejść posłowie do parlamentów niemieckiego i austriackiego. Oprócz tego rząd Moraczewskiego wydał kilka ważnych dla społeczeństwa aktów prawnych: wprowadzono 8 godzinny dzień pracy, obowiązkowe ubezpieczenia, inspekcje pracy, minimalne płace w zakładach państwowych.
Jednakże socjalistyczny rząd Moraczewskiego nie był chętnie widziany przez siły prawicowe w kraju, a także nie miał poparcia
(…)
… Eugeniusz Kwiatkowski. Rozwiązany BBWR zastąpiono nową polityczną organizacją - Obozem Zjednoczenia Narodowego (OZN), którego ideologia eksponowała motyw jedności narodu, skupionego wokół wojska i marszałka Śmigłego. Sławek jeszcze raz wrócił na scenę polityczną w 1938 r. kiedy to na krótko został wybrany marszałkiem sejmu, który zaraz po jego wyborze rozwiązano - w sejmie następnej kadencji ekipa rządowa…
… memoriale żądał przyznania Polsce granic z 1772 r., co oczywiście nie miało szans powodzenia. Komisja do spraw polskich przyznała Polsce z terenów niemieckich Górny Śląsk, Poznańskie oraz Pomorze Gdańskie, pd. część Prus Wschodnich miała być objęta plebiscytem - projekt ten został storpedowany przez premiera GB Lloyda Georga. 28 VI 1919 r. podpisano tzw. traktat wersalski, na Polakach wymuszono podpisanie…
… Rada Ludowa. Tymczasem Niemcy nie mogąc pogodzić się z utratą tej dzielnicy rozpoczęli przygotowania do kontrakcji. W połowie lutego w Trewirze przedłużono układ rozejmowy między koalicją a Niemcami, którym objęto również tereny Wielkopolski, a wojska powstańcze uznano za oddziały koalicji. Niemcy jednak nie zaprzestali przygotowań do działań i zgromadzili na granicy z Wielkopolską poważne siły…
… do uregulowania stosunków między sąsiedzkich - Gdańsk miał być włączony do Rzeszy; przez Pomorze Gdańskie miała przebiegać eksterytorialna autostrada i linia kolejowa, łącząca Niemcy z Prusami Wschodnimi; Polska miała przystąpić do paktu antykominternowskiego; w zamian obiecywano gwarancję granic i przedłużenie paktu z 1934 r. o następne 10 lat. Beck zdecydowanie odrzucił te propozycje, co nie zniechęciło…
… udało się podpisać w kwietniu 1920 r. umowę z atamanem Semenem Petlurą - uznano w niej Ukraińską Republikę Ludową, Polska miała dopomóc w utworzeniu państwa w zamian za co miała otrzymać Galicję Wschodnią oraz tereny po rzekę Zbrucz. 25 IV 1920 r. ruszyła polska ofensywa na Ukrainie, która szybko doprowadziła do wycofania się z tych terenów (nie rozbito wroga) Armii Czerwonej i opanowania Kijowa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)