Historia książki - wykład 9

Na terenach współczesnej Polski → drukarze wędrowni.
Kaspar Strauberg → 1474 r. → publikacja kalendarza w języku łacińskim
1475 r. → otwarcie warsztatu Kaspala Elina we Wrocławiu
Konrad Baumgerntern → Gdańsk
Wszyscy byli Niemcami.
DRUKARSTWO POLSKIE - XVI WIEK
Stałe oficyny → Jan Haller; Kraków, Oficyna Jana Hallera (on sam był przedsiębiorcą, jako drukarz - Kaspar Hochwetter); 1503/1505 wyszło 30 dzieł z tejże Oficyny.
Przywiązanie do kodeksu rękopiśmiennego, rozwoju skryptoriów, bliskość oficyn niemieckich → przyczyny późnego rozwoju oficyn na terenie Polski.
Schweipold Viol (?) → Turzonowie → rodzina kupiecka, chcieli zaopatrzyć Ziemie Ruskie w liturgiczne księgi, ale interwencja władz kościelnych krakowskich przerwała tę akcję.
Drukowano to, na co drukarze mogli liczyć w związku ze zbytem np. listy odpustowe, kalendarze, prognostyki.
Począwszy od działalności Oficyny Hallera zbierano → zamówienia kościelne (druki kościelne) i zamówienia na druki urzędowe ze strony władz i administracji. Teksty świeckie, przywileje.
XVI-XVIII stulecie - okres starodruczny, kiedy to panował „sezon” na przywileje.
Różnice drukarstwa polskiego a zachodnioeuropejskiego:
mała liczba tytułów,
większy/mniejszy zakres dzieł literatury klasycznej i naukowej,
literatura ludowa - Polska.
Florian Ungler, Hieronim Wietor (?), Marek Scharfenberg, Oficyna Cybeherdów (?) → inni przedstawiciele
Rozwój drukarstwa w Krakowie przyhamował Haller ze względu na specjalne przywileje → przypisał sobie tę działalność na wyłączność.
Florian Ungler → duże zasługi: wydał jeden z pierwszych tekstów w języku polskim „Raj duszny” Biernata z Lublina
pierwsze 30-lecie XVI w. - Hieronim Wietor: prowadził drukarnię także w Wiedniu (oprócz tej w Krakowie); wysoki poziom edytorski, nowatorstwo, używał czcionki greckie, hebrajskie, wykorzystywał także w swych warsztatach profile → dorobek humanistyczny. On wydał pierwsze dzieło Erazma z Rotterdamu (po polsku). W ciągu 30 lat swojej działalności oficyna wydała ok. 550 pozycji.
Polskie dzieła → historiograficzne, geograficzne (Maciej z Miechowa, Marcin Kromer - Polonia).
Wydanie dzieła jednego z najwybitniejszych pisarzy → Stanisław Hozjusz
Wydawanie więzienników (?)
Na początku → „centrum drukarskie” w Krakowie; II połowa XVI wieku → wzrost liczby oficyn w miastach prowincjonalnych → Poznań, Toruń, Gdańsk, Królewiec; małe ośrodki Grodzisk, Brześć, Ostroróg, Raków, Łask. Powstawanie drukarni w tych małych ośrodkach związane było zwykle z aktywnością innowierców.

(…)

…, która nie zakończyła swej działalności w Krakowie, po zmarłym mężu oficynę przejęła jego wdowa, która wyszła za Łazarza Anusowicza → Oficyna Łazarzowa - do końca XVI w. → funkcjonowanie tej oficyny pod tą nazwą. Jan Januszowski → autor traktatu „Nowy Charakter Polski”- uzyskał nobilitację za to (nobilitacja - nadanie praw szlacheckich). Walenty „Łapka” Łapczyński - nobilitowany. Utrzymywały się one do połowy XVII…
... zobacz całą notatkę