Kultura mnichów bazyliańskich VI-VII w.; zachowane kilkanaście tysięcy kodeksów; klasztor Studion w Konstantynopolu - bardzo ważny klasztor.
Opat Teodor (VIII-IX w.) zw. Studystą - opracował specjalne reguły, zbiór przepisów pracy w skryptorium klasztornym, „Traktat o kaligrafie” - świadectwo kultury środowiska klasztornego na Wschodzie (Bizancjum).
Forma książki - sztuka bizantyjska o charakterze monumentalnym, barwnym, charakteryzujący się przyrostem formy nad treścią, wykorzystane do zdobień kamienie szlachetne, złoto. Dominująca forma - ikona - obraz o charakterze religijno - kultowym. Sztuka bizantyjska - kodeksy odznaczały się bogatymi iluminacjami i zdobieniami opraw. Iluminacja - malarstwo, zdobnictwo książkowe.
Dlaczego najcenniejsze kodeksy przetrwały? Ponieważ albo o nie dbano (ukrywano w tajnych skrytkach, archiwach etc. albo w ogóle ich nie używano.
Charakter wybitnie ekskluzywny np.
Kodeks Dioskuldesa(512 r.) -481 kart - 400 kart zawiera przedstawienia ikonograficzne wykonane przy użyciu purpury, emalii, złota
Kodeks 'Genesis wiedeńska' (wg literatury przedmiotu) Austriacka Biblioteka Narodowa; mógł składać się z 92 kart, które zawierały ok. 190 ilustracji wykonanych przy użyciu purpury, srebra z elementami złoceń.
Do iluminacji zaliczamy: zdobienia inicjałów, ilustracje, ikony (?).
Oprócz iluminacji wewnętrznych Bizantyjczycy byli specjalistami w oprawie ksiąg. Wynaleziono specyficzną formę - oprawy ołtarzowe, złotnicze. To zadanie było powierzane generalnie złotnikom; stosowano zazwyczaj do ksiąg liturgicznych (teksty, kodeksy wykorzystywane w czasie mszy świętej). Upowszechniły się w Bizancjum bardzo wcześnie - IV w.; pisarze chrześcijańscy, których krytykami byli św. Hieronim oraz św. Jan Chryzostom. Materiały wykorzystywane do zdobień i opraw to: metale, kamienie szlachetne, kość słoniowa.
Typy opraw złotniczych:
centralny element na środku oprawy - płaskorzeźba z kości słoniowej przedstawiająca scenę biblijną;
oprawy pozbawione płaskorzeźb, wykonane z blachy (złoto + srebro + kamienie szlachetne);
emaliowane z blachy pokrytej w całości emalią.
W momencie narodzin islamu do Bizancjum napłynęły założenia tejże religii. Zwalczano ikonografie przedstawiające ludzi.
Przyczyny pojawienia się islamu w VII-VIII w.
ruch przeciwko ikonie, obrazowi, kultowi ikon, kultowi obrazów świętych - ikonoklazm, inaczej: obrazobójstwo
wsparcie cesarza i władz
dekret wydany przez papieża Leona III wydany 762 r. Przeciwko kultowi obrazu.
Ów dekret usankcjonował walkę pospólstwa z ikoną (niszczono klasztory, dzieła sztuki); nie ominęło to kodeksu bizantyjskiego i samych mnichów, którzy zostali przegnani lub kamieniowani albo poddawani innym torturom. W efekcie część mnichów, którzy uciekli na tereny Italii zabrali nieliczne iluminowane, złożone kodeksy bizantyjskie - rozwój kultury książki na zachodniej Europie. Po okresie rozruchu (IX-X w.) nastąpił renesans bizantyjski.
(…)
…. Najstarsze zabytki piśmiennicze → X w. → teksty na terenach Rumunii i Bułgarii.
Doktryna islamu → państwo arabskie → wiąże się to z osobą Mahometa → 622 r. ucieczka Mahometa z Mekki do Jatrib - to dawna nazwa miasta, prof. o tym nie mówił → Medyna, gdzie ujawnił swoje objawienie. Basen Morza Śródziemnego, wybrzeże płn. Afryki, Bliski Wschód → tereny 'ekspansji' islamu. Spoiwem islamu była święta księga…
… splecione w formie plecionki (XI w.). Działalność kaligrafów.
naschi (nashi?) → IX w., zrodzony z potrzeby pisania dużych liter; wiąże się go z papierem jako materiałem piśmienniczym (X w.); inskrypcje - napisy na materiale twardym
magribi (Magrebu - kraina) → Tunezja, Libia (IX-X w.) używanie po zdobyciu przez Arabów Hiszpanii w odmianie andaluzyjskiej, XII w. → Sycylia
talik -Persja, ok. XII w.; używane…
…: arabeska (oparta na wzorach roślinnych); maureska (wzory geometryczne + plecionka). Te wzory wykorzystywano do wzornictwa kart i oprawiano w oprawy skórzane, wytłaczano ornamenty ze srebra i kolorowych farb.
Znacznie bibliotek w świecie Arabii
powszechność bibliotek dla publiki
*szkolne
*przyświątynne → świątynie jako centra duchowe i intelektualne → wśród książnic arabskich: meczet Katedry Omajanów…
… się kilka nowych fachów
kaligrafowie - praca w skryptoriach,
introligator - oprawianie ksiąg,
księgarz - ożywienie się handlu, książka staje się towarem.
Wedle źródeł z Bagdadu (IX w.) - co najmniej 100 księgarzy na terenie krajów arabskich.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)