in. tematyki rozwoju historii gospodarczej, genezy i istoty feudalizmu, dualizmu gospodarczego, kształtowania się układu kapitalistycznego w Europie Zachodniej, rewolucji przemysłowej, rewolucji agrarnej, narodzin kapitalizmu na ziemiach polskich, gospodarki światowej w okresie wojny, świata i Polski po I wojnie światowej, wielkiego kryzysu gospodarczego, świata i Polski w okresie II wojny światowej, rozwoju gospodarczego w okresie powojennym
HISTORIA GOSPODARCZA
Historia gospodarcza - rozwój
Początek XVIII, XIX w., rozwój związany z ekonomią polityczną - w szczególności z odkryciami geograficznymi
Przyspieszenie badań związane z rozwojem marksizmu
II poł. XIX w. - powstaje szkoła historyczna w ekonomii
Okres międzywojenny - usamodzielnienie historii gospodarczej jako odrębnej dyscypliny
Weber, Sombart - historycy
„historia ilościowa” - pokazywanie zjawisk na tzw. Długiej fali
II poł. XX w. - 2 szkoły: „Annales” (Francja) - interdyscyplinarne podejście: badanie historii z naukami społecznymi, ale branie pod uwagę również innych nauk
„nowa historia gospodarcza” (kliometria) - USA
Robert Fogel
Początek w Polsce: okres międzywojenny (F. Bujak, J. Rutkowski)
Przedmiot historii gospodarczej
Historia gospodarcza zajmuje się badaniem zjawisk i procesów gospodarczych w różnych społeczeństwach w ich rozwoju
Nauki historyczne i historia gospodarcza (cechy wspólne)
Czynnik czasu w badaniach
Metoda badawcza (krytyka źródeł)
Historia gospodarcza i nauki ekonomiczne (cechy wspólne)
Przedmiot badawczy
Elementy metody badawczej (metody statystyczne, teoria ekonomii)
Zakres badań - Ujęcie badań: terytorialne , chronologiczne
Źródła historii gospodarczej
Bezpośrednie (wytwory materialne i intelektualne działalności człowieka)
Pośrednie (źródła pisane: piktogramy, hieroglify, pergamin, papirus, druk, DVD…)
Periodyzacja historii
Periodyzacja - podział okresu dziejowego na mniejsze okresy czasowe
Ery historyczne:
Żydowska (od stworzenia człowieka 3760 r.p.n.e.)
Bizantyjska
Grecka (od 1. Olimpiady 776 r.p.n.e.)
Rzymska (od 753 r.p.n.e. - założenie Rzymu)
Dionizyjska (chrześcijańska)
Mahometańska (od ucieczki Mahometa z Mekki do Medyny [hidżra] 622 r.n.e.)
Periodyzacja praktyczna (Halle Celarius)
Starożytna (… - 306 r.n.e.)
Średniowiecze (306 - 1453)
Nowożytna (1453 -…)
Starożytność ( … - 476)
Średniowiecze (476 - 1453/1492)
Czasy nowożytne (1453/1492 - 1914)
Dzieje najnowsze (1914 - …)
Periodyzacja marksistowska (1859)
Wspólnota pierwotna
Niewolnictwo
Feudalizm
Kapitalizm
Socjalizm
Periodyzacja stadiów rozwoju gospodarczego
Stadia rozwoju Walta Rostowa (1960)
Społeczeństwo i gospodarka tradycyjna
Społeczeństwo przejściowe
Start wzrostu gospodarczego (rewolucja, postęp techniczny)
Społeczeństwo dojrzałości (60 lat po starcie)
Społeczeństwo masowej konsumpcji
Fale rozwoju Alvina Toflera (1980)
I faza - cywilizacja rolnicza (18 tys. P.n.e.): łowiectwo, zbieractwo; koczowniczy => osiadły tryb życia
(…)
… wielkiej własności ziemskiej za odszkodowaniem)
Nacjonalizacja: najwcześniej Polska, Jugosławia, Czechosłowacja
RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej): 1949, miała też wymiar polityczny (kontakty)
Gospodarka światowa w okresie współistnienia systemów politycznych (1956-1980)
Systemy odmienne politycznie i ideologicznie
Pokojowe współistnienie - zbrojenia
Idea pokojowej egzystencji: 1956 Zjazd…
… rzymskie: o ustanowieniu EWG, o ustanowieniu EUROATOM. Cele:
Liberalizacja handlu
Wspólna polityka handlowa, rolna, transportowa
Ujednolicenie prawa
Swobodny przepływ towarów, usług, ludzi i kapitału
Wspieranie nauki itp.
1960 - powołanie EFTA
Blok radziecki - Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej
1950-1980 mało skuteczna
Wprowadzenie embarga
Doktryna gosp. - dominacja przemysłu, autarkia, ograniczony handel…
… do pana, uiszcza opłaty pogłówne [od głowy], podlegał monopolom [banalitet - obowiązek korzystania z urządzeń pańskich przez chłopa])
Gruntowe - renta feudalna (świadczenie poddanych chłopów na rzecz feudała w zamian za prawo użytkowania ziemi) - naturalna postać odrobkowa: pańszczyzna (robocizna świadczona na rzecz feudała)
Sądowe (jurysdykcja patrymonialna) - panowie feudalni mieli prawo rozstrzygać wszelkie…
… (wyłączający ludność objętego nim obszaru spod jurysdykcji urzędników książęcych)
Wielka własność Kościoła (otrzymywanie podatków - dziesięciny, wyłączenie z płacenia podatków na wojsko)
Rodzaje własności ziemskiej: królewska, rycerska, kościelna
Rolnictwo (ziemie miały nawet po 1000-1500 ha)
Położenie chłopów (ryzyko natury niesprzyjającej, nieurodzaju) - musieli oddać: 40% produkcji jako renta feudalna +10% podatku + dziesięcina dla Kościoła
Osadnictwo
Ewolucja renty feudalnej
Postaci renty feudalnej: naturalna (daninowa), pańszczyzna, czynszowa
Wpływ na ewolucję renty feudalnej:
Dobra luksusowe
Wyprawy krzyżowe
Dżuma
Utrzymywanie wojska z danin
Rozwój miast
Lokacje miast opierały się na aktach lokacji miast, w których następowało nadanie praw, utworzenie samorządów.
Dążenie do autonomii miast - utworzenie…
…: odwadnianie pól, pług, nowe metody upraw.
Kryzys systemu folwarczno-pańszczyźnianego (głównie lata 30. XVII w.)
Istota: długotrwała tendencja spadkowa podstawowych wskaźników życia gospodarczego
Przyczyny wewnętrzne (strukturalne) kryzysu:
Tkwiące w samym ustroju folwarczno-pańszczyźnianym (dysproporcja między sytuacją szlachty a chłopów)
Dezorganizacja sejmu (liberum veto)
Decentralizacja uprawnień…
… demograficzna (zapotrzebowanie na żywność a brak możliwości zwiększenia upraw)
„zielona rewolucja” (intensyfikacja produkcji, zapewnienie żywności)
Mechanizacja prac rolnych
Wykorzystanie biotechnologii (wysokoplenne odmiany roślin, Borlong - badania nad wysokoplenną odmianą pszenicy)
Intensywne nawożenia
System ochrony roślin (pestycydy - środki ochrony roślin: herbicydy, insektycydy), Mueller - DDT (środek…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)