4 .2. Hermeneutyczna interpretacja tradycji w ujęciu Hansa-Georga Gadamera Ontologiczna analiza rozumienia Heideggera stanowi punkt wyjścia dla filozofii hermeneutycznej Gadamera. U obu filozofów rozumienie nie jest narzędziem poznania przedmiotu, lecz stanowi zasadniczy wymiar naszej egzystencji. Tym samym rozumienie nie należy do sfery epistemologicznej, lecz ontologicznej. Gadamerowi chodzi jednak raczej o bycie rozumienia, a nie - jak to było w przypadku Heideggera - o rozumienie bycia. Wszelkie ludzkie myślenie, a w tym również filozofowanie - jest zdaniem Gadamera - uwarunkowane historycznie, jest skończone, tak samo jak ludzka natura. W konsekwencji obiektywne, pełne poznanie staje się niemożliwe. Człowiek i jego myślenie zakorzenione jest w określonej tradycji językowej i kulturalnej, w związku z czym nie może być mowy o neutralnym podmiocie poznania oraz o przejrzystym poznaniu. Myślimy w ramach określonej pojęciowości, systemu języka, w którym kształtuje się wszelka świadomość i wiedza . „Filozofowanie nigdy więc nie zaczyna się od jakiegoś bezwzględnego początku, gdyż zastaje język, którym ze sobą mówimy i w ramach którego myślimy. Pozycja filozofa nie jest więc pozycją absolutną” . Wszelkie filozofowanie ma więc nieprzekraczalne granice, wyznaczone przez skończoność, dziejowość oraz językowy charakter naszego myślenia. Poznanie nie ma charakteru bezpośredniego, lecz jest zapośredniczone przez tradycję i język, i tym samym jest nigdy niekończącym się procesem. Gadamer wskazuje, iż roszczenia dawnej filozofii do bezpośredniości i obiektywności były nieuzasadnione. „Odejście od dawnej metafizyki przejawia się tu w rezygnacji z badania osobno świata i człowieka. Czymś logicznie pierwotnym okazuje się bowiem ich relacja. Doświadczenie hermeneutyczne to doświadczenie łączące człowieka ze światem” . Człowiek ujęty jest jako byt rozumiejący, natomiast świat jako to, co rozumiane. Istnieje zatem ścisły stosunek przynależności rozumienia do tego, co rozumiane. Podmiot i przedmiot należą do siebie i wzajemnie się warunkują. Możliwa jest jedynie pośrednia droga poznania człowieka, która wiedzie przez obiektywizacje ludzkiej egzystencji. Rozumienie jest ludzkim sposobem bycia w świecie. Ogarnia ono wszystkie relacje człowieka ze światem. Z kolei bycie w świecie oznacza wrzucenie w tradycję, stąd rozumienie dotyczy przede wszystkim interpretacji przeszłości. „W każdym rozumieniu, niezależnie od świadomości tego oddziaływania, obecny jest wpływ dziejów.” . Tradycja nie jest zewnętrznym wobec człowieka przedmiotem, lecz pozostaje podmiotem komunikacji. Nie istnieje bowiem pierwotny sens tradycji, rozumienie jej przekazu dokonuje się zawsze z punktu widzenia określonego horyzontu, i dlatego musi uwzględniać aktualną sytuację interpretującego. Podmiot, który interpretuje tradycję, nie jest podmiotem autonomicznym, a więc zdolnym do zawieszenia posiadanej wiedzy i przesądów oraz zajęcia stanowiska bezstronnego obserwatora. „Interpretator wnosi do badania swą historyczność - wraz z uprzedzeniami i przesądami, które wprowadza do swych badań, a także wraz z sensem, który odnajduje w tekście z tradycji, lecz który jest zawsze sensem dla niego. (…) Inaczej mówiąc sens tekstu nie zachowuje tożsamości niezależnej od interpretacji.”
(…)
… od interpretacji.”. Interpretacja nie obiektywizuje tradycji, lecz ją współtworzy. Celem jest przyswojenie tekstu, odnalezienie w nim odpowiedzi na ważne dla nas pytania, które poszerzą naszą samoświadomość. „Zadaniem (…) filozoficznej hermeneutyki staje się przywrócenie człowiekowi zapomnianej umiejętności rozumienia siebie samego, z czym łączy się rozumienie własnej kultury, własnej przeszłości, własnego dziedzictwa. (…). Rozumienie wszelkich stron ludzkiego życia i kultury (…) ma więc za swój ostateczny cel rozumienie nas samych”. Droga do poznania człowieka jest zatem drogą pośrednią i odległą. Wszelkie rozumienie prowadzi do samorozumienia, poszerzania samowiedzy, odkrywania własnych możliwości; a więc tym samym sprzyja wolności. Zadanie hermeneutyki polega na dostarczeniu nam punktów orientacyjnych…
… doświadczenie przenika zatem całe ludzkie doświadczenie. Rozumienie świata i siebie ma pierwotnie charakter interpretacji. Podmiot oraz cała rzeczywistość jest zakorzeniona w języku, tradycji i kulturze, nie istnieje byt sam w sobie. Wszelkie poznanie ma charakter pośredni; przyjmuje formę koła hermeneutycznego: to, co rozumiane jest pierwotnie związane z tym, kto rozumie, interpretacja zakłada przedrozumienie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)