142 O handlu zagranicznym
owe pięćdziesiąt beczek można było sprzedać za sumę większą niż 1200 f. st., zysk tego indywidualnego kupca przekroczyłby ogólną stopę zysków, a kapitał napływałby naturalnie do tej zyskownej gałęzi handlu dopóty, dopóki spadek ceny wina nie przywróciłby wszędzie poprzedniego poziomu.
Istnieje wprawdzie pogląd, że wielkie zyski osiągane niekiedy przez poszczególnych kupców w handlu zagranicznym podnoszą ogólną stopę zysków w kraju, a odpływ kapitału z innych dziedzin do nowego, tak korzystnego handlu zagranicznego wywołuje ogólną zwyżkę cen podnosząc tym samym zyski. Wielki autorytet utrzymuje, że gdy się musi przeznaczyć mniej kapitału na uprawę zboża, wyrób sukna, kapeluszy, butów, itd.., mimo że popyt jest nadal taki sam, cena owych towarów tak wzrośnie, iż zyski farmera, kapelusznika, fabrykanta sukna i szewca powiększą się tak samo, jak zyski kupca trudniącego się handlem zagranicznym *.
Ci, którzy rozumują w ten sposób, zgadzają się ze mną, że zyski w różnych dziedzinach mają tendencję do wyrównywania się i że równocześnie podnoszą się lub spadają. Rozbieżność między nami polega na tym, że według nich wyrównanie zysków nastąpi przez ich ogólny wzrost, ja zaś jestem zdania, że zyski w uprzywilejowanej dziedzinie szybko spadną do ogólnego poziomu.
Po pierwsze bowiem, nie zgadzam się z tym., że musi się koniecznie przeznaczać mniej kapitału na uprawę zboża i wyrób sukna, kapeluszy, butów itd., jeżeli
* Patrz A. Smith, księga I, rozdział IX.
O handlu zagranicznym 14.3
popyt na te towary nie spadnie. A jeżeli spadnie, to ich cena nie wzrośnie. Towary zagraniczne będzie się nabywało za taką samą, większą lub mniejszą ilość produktu angielskiej ziemi i pracy. Jeżeli użyje się na to taką samą ilość produktu, to popyt na sukno, buty, zboże i kapelusze pozostanie bez zmiany i na ich produkcję przeznaczy się taką samą ilość kapitału. Jeżeli wskutek potanienia towarów zagranicznych na ich zakup przeznaczy się mniejszą ilość rocznego produktu angielskiej ziemi i pracy, to więcej pozostanie na zakup innych dóbr. Jeżeli zwiększy się popyt na kapelusze, buty, zboże itd., czego można się spodziewać, gdyż konsumenci towarów zagranicznych będą mieli do dyspozycji większą niż dotychczas część swego dochodu, to do dyspozycji będzie' także kapitał, za który przedtem nabywano towary zagraniczne, mające wówczas większą wartość. Tak więc gdy wzrośnie popyt na zboże, buty itd., znajdą się też środki umożliwiające zwiększenie podaży i dlatego ani ceny, ani zyski nie mogą wzrosnąć na stałe. Jeżeli na zakup towarów zagranicznych przeznacza się więcej produktu angielskiej ziemi i pracy, to mniej produktu można użyć na zakup innych dóbr i dlatego zmniejsza się
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)