Grupy zorganizowane Musimy dokonać jeszcze jednego kroku na drodze ku coraz bardziej skomplikowanym całościom społecznym. Otóż kontakty i interakcje między członkami grupy, gdy stają się powtarzalne i regularne, mogą przerodzić się w regulowane normatywnie. Wtedy pojawiają się między członkami grupy stosunki społeczne wskazujące na ich wzajemne powinności i uprawnienia, zdefiniowane zostają pozycje społeczne, które zajmują członkowie grupy, a z tymi pozycjami wiążą się właściwe dla nich role. Oznacza to, jak pamiętamy, że w zbiorowości pojawiła się organizacja społeczna. Wprowadziliśmy wcześniej to pojęcie w sensie abstrakcyjnym, atrybutywnym, mówiąc w konwencji „działaniowejʺ, że pewna zbiorowość posiada organizację, cechuje się organizacją. Obecnie możemy pojęcie organizacji zastosować w sensie konkretnym, realistycznym, powiadając w konwencji „grupowejʺ, że pewna zbiorowość jest organizacją społeczną, albo inaczej ‐ grupą zorganizowaną. Takie pojęcie organizacji jest bliższe potocznemu, jak wszystkie zresztą pojęcia formułowane z perspektywy grupowej. Typowe grupy zorganizowane to w tym ujęciu zakład pracy, korporacja przemysłowa, urząd, szkoła, uniwersytet, sąd, szpital, partia polityczna, orkiestra symfoniczna itp. W tych przypadkach regulacja normatywna jest bardzo wyraźna, rozróżnienie pozycji (statusów) klarowne, siatka obowiązków i uprawnień (ról) jednoznaczna, sposoby ich egzekucji formalnie określone. Ale są również grupy, w których organizacja co prawda występuje, ale w formach daleko luźniejszych, określona jest nieostro i realizuje się bardziej spontanicznie. Przykładem z drugiego bieguna grup zorganizowanych jest rodzina. Improwizujący kwintet jazzowy różni się też istotnie stopniem zorganizowania od orkiestry symfonicznej. Można więc powiedzieć, że organizacja stanowi cechę stopniowalną, przebiegającą całą skalę od wysokiego do minimalnego stopnia artykulacji i sformalizowania. Niekiedy wprowadza się według tego kryterium rozróżnienie grup formalnych i nieformalnych. Do grup zorganizowanych można również zastosować pojęcie więzi społecznej. Dochodzimy tu do końca sekwencji coraz silniejszej więzi: obiektywnej, subiektywnej, behawioralnej i w końcu tej występującej w organizacji. W tym ostatnim przypadku powiemy o więzi kooperacyjnej, jej istotą jest bowiem podział funkcji (ról) między pozycjami społecznymi (statusami) i fakt, że są one sobie nawzajem potrzebne, ze sobą komplementarne i dopiero wszystkie razem zapewniają normalne funkcjonowanie całej organizacji. Mąż i żona w rodzinie, profesor i studenci na uniwersytecie, dyrektor i pracownicy w firmie, lekarz, pielęgniarki i pacjenci w szpitalu ‐ to przykłady takiej wzajemnej niezbędności ról organizacyjnych. Nie można wyobrazić sobie wykonywania jednej bez drugiej. Czy profesor mógłby prowadzić wykład uniwersytecki bez studentów? Co prawda, podczas strajków studenckich w USA pod koniec lat siedemdziesiątych niektórzy profesorowie Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku przychodzili do sal
(…)
… między nimi. Ale tylko takich różnicach, które nadają wzajemnie sens działaniom i które pozwalają wszystkim razem lepiej osiągnąć swoje cele. Klasyczną sytuacją, która rodzi tego rodzaju „solidarność różnychʺ jest dla Durkheima głęboki podział pracy, typowy dla społeczeństw nowoczesnych. Ludzie wykonujący swoje wyspecjalizowane zawody nie są samowystarczalni, nie mogliby zrealizować swoich celów, a i całe społeczeństwo przestałoby funkcjonować, gdyby inni nie wykonywali swoich partykularnych zadań. Przypomina mi się z przedszkola taki wierszyk Tuwima, który doskonale ilustruje tę wzajemną niezbędność różnych zawodów: „Murarz domy buduje, krawiec szyje ubrania, ale gdzieżby co uszył, gdyby nie miał mieszkania? A i murarz by przecie na robotę nie ruszył, gdyby krawiec mu spodni i fartucha nie uszyłʺ. Kilkadziesiąt…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)