Groteska, hiperbola, litota
Groteska- rodzaj satyry silnie deformujący rzeczywistość, o elementach karykatury i fantastycznych stylizacji. Cechy groteski:
-fantastyka, upodobanie do form osobliwych, ekscentrycznych, przerażających, monstrualnych, wyolbrzymionych i zdeformowanych (stąd związek z brzydotą i karykaturą)
-absurdalność wynikła z braku jednolitego systemu zasad rządzących światem przestawionym i z równoczesnego wprowadzenia rozmaitych, często sprzecznych porządków motywacyjnych, np. baśniowego i naturalistycznego, mitologicznego i satyrycznego, psychologicznego i religijnego, w rezultacie czego świat groteskowy nie poddaje się logicznej interpretacji
-niejednolitość nastroju, przemieszanie pierwiastków komizmu i tragizmu, błazenady z motywami rozpaczy i przerażenia, demoniczności z trywialnością, satyryczności z bezinteresownym estetyzmem
-prowokacyjne nastawienie wobec utrwalonej w świadomości społecznej zdroworozsądkowej wizji świata i parodystyczny stosunek do komunikacji literackich i artystycznych (stąd związek z parodią, trywialnością i burleską)
-niejednorodność stylów, łączenie skłóconych wzorców stylowych, ostentacyjne demonstrowana inwencja, mieszanie mowy wykwintnej z wulgarnością, kontrastowanie sposobu wysłowienia z sytuacją wypowiedzi
Termin groteska pojawił się dopiero na przełomie XV i XVI wieku we Włoszech. Etymologia słowa groteska pochodzi od wł. grotta- podziemie, grota, jaskinia. Nazwano tak malarstwo ornamentacyjne odkryte podczas wykopalisk na ścianach podziemi Złotego Domu Nerona w Rzymie. To malarstwo z I w. n. e., mające źródła w Azji Mniejszej, charakteryzowało się połączeniem motywów roślinnych, ludzkich i zwierzęcych, i stało się przedmiotem naśladowania i upowszechniania nazwy oznaczającej odtąd mieszanie wszelkich norm heterogenicznych dających efekt dziwaczności, absurdu i fantazji.
W rozmaitych formach i postaciach groteska jest właściwie obecna we wszystkich okresach literackich zwłaszcza w literaturze epok podważających konwencje klasycystyczne i kanony estetyczne oparte na regułach realizmu i weryzmu. Dlatego częściej dostrzega się formy groteskowe w średniowieczu, baroku, romantyzmie, modernizmie, aniżeli w pozostałych epokach.
W obrębie literatury najczęściej pojawia się w epice i dramacie, chociaż w literaturze XX w. uobecnia się również w liryce (wszystkie rodzaje literackie).
Groteska a realia epoki:
- antyk: człekozwierzęce stwory, których siedliskiem jestmitologia i poezja Grecka, a także komedie Arystofanesa, w których chór stanowią ptaki, żaby, kozy i gryfy
-średniowiecze: stwory pojawiające się w tej epoce noszą miano groteski gotyckiej, są to postacie chimer, potworów, maszkar w gotyckich katedrach całej Europy, które uosabiają zło i odstraszają człowieka budząc w nim strach i odrazę; stwory hybrydalne oraz ożywione przedmioty w „Ogrodzie rozpaczy” i innych obrazach Bosha; groźne i komiczne zarazem portrety diabła i śmierci w „Rozmowie Mistrza ze Śmiercią”, czy „Kuszeniu św. Antoniego” (dance makabre)
(…)
… rozpaczy” i innych obrazach Bosha; groźne i komiczne zarazem portrety diabła i śmierci w „Rozmowie Mistrza ze Śmiercią”, czy „Kuszeniu św. Antoniego” (dance makabre)
-renesans: groteska dostrzegana głównie jako właściwość sztuk plastycznych, chociaż pojawiła się w literaturze, czego najlepszym przykładem jest F. Rabelais „Gargantua i Pantagurel”- kategoria groteski została w tym dziele użyta w funkcji…
… na celu wykorzystanie deformacji, wyolbrzymienia, karykatury w kreacji świata przedstawionego, lub w osiągnięciu atmosfery emocjonalnej przez łączenie humoru i powagi, tragizmu i komizmu, albo pomieszanie stylów wzniosłego i trywialnego
-literatura XX w.: groteska dominuje w twórczości autorów należących do kierunków awangardowych i poszukujących nowych sposobów opisu rzeczywistości- nurtów…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)