Dr. Andrzej Pieczewski
Historia Gospodarcza
Wykład IX – Gospodarka na ziemiach polskich na tle zmian ekonomiki światowej
1) Ewolucja gospodarki światowej:
Wojna spowodowała ogromne zmiany w gosp., polityce, życiu społecznym, kataklizmu – wojna miała charakter
totalny, więc i zmiany były głębsze niż podczas I wojny światowej:
Starty
wojenne
i
koszty
odbudowy:
Statystyki mówią o 50mln. ofiar w ludziach. Straty największe – Polska 20% populacji, Jugosławia i ZSRR.
Wśród zabitych było wielu ludzi wykształconych, działaczy gospodarczych – duża trudność dla dalszej
odbudowy gosp.. Straty materialne ok. 260mld. W Europie największe starty: Polska, ZSRR, Niemcy. Po
wojnie rozpoczęto odbudowę , największe nakłady: ZSRR, Francja, Belgia, Polska.
Poziom
wyżywienia
i
produkcja
rolna:
Duże straty w rolnictwie, braki żywności. Spadek spożycia podczas wojny największy w : Europie Wsch.
– Rumunii, Węgry, Bułgaria, (w Polsce średni spadek), o 500kcal. na mieszkańca spadek w Europie Zach.
Najgorsza sytuacja w Azji, wiele państw na granicy głodu: Chiny, Japonia, Indie. Wzrost spożycia w
krajach zamorskich: USA, Kanada (eksport żywności), Brazylia, Argentyna. Światowa produkcja rolna
zmniejszyła się drastycznie, spadła produkcja tłuszczu. Wzrost w USA o 37% spożycia związane z
koniunkturą, najgorsza sytuacja w rolnictwie europejskim spadek o 35% (względem okresu wojennego).
2) Rozwój produkcji przemysłowej:
Najwyższe tempo rozwoju w USA ok. 70 %, w Kanadzie 65%, największą wartość miał wzrost przemysłu w Chile,
Meksyku, Argentynie – o ok. 50%. Duży spadek w Japonii – 25% produkcji przedwojennej, Europa (1946r) - 83%
produkcji przedwojennej. W wyniku wojny USA poprawiły swoją pozycję. Po dostawach, po wojnie rozpoczęto
pomoc w ramach organizacji (Organizacji Narodów Zjednoczonych, UNRA), pomoc dla krajów dotkniętych wojną.
Taka pomoc napływała do Polski do 1947r., przysyłano towary niedostępne na rynku polskim: żywność
(nagromadzono znaczne ilości), leki, pomoc weterynaryjna, środki dla rolnictwa (traktory, maszyny), przemysłu,
tłuszcze. Wielkość tej pomocy w 1946 r stanowiła 20% polskiego dochodu narodowego. Państwo sprzedawało te
towary i zarabiało na nich. Pomoc rozwinęła się w ramach handlu. Trudno było spłacać kredyty.
Rozwój sił wytwórczych:
Rozwój w dziedzinie automatyzacji, kompleksowej mechanizacji produkcji, zastosowanie nowych źródeł energii:
energia nuklearna, malało znaczenie węgla, jako surowca energetycznego (przed wojną 45%, po wojnie 36%
energii pochodziło z węgla), na jego miejscu znalazła się ropa naftowa (od końcowego okresu wojny). Polska
odegrała ważną rolę w zaopatrywaniu w węgiel Europy Zach.; można było eksportować (ale i tak część szła do
ZSRR).
Postęp technologiczny tworzony na bazie osiągnięć naukowych już w czasach wojny; rozwój w dziedzinie broni,
produkcja nie nadążała za postępem technologicznym. Powstały nowe gałęzie/ branże: masy plastyczne (nowy
materiał konstrukcyjny), wzrasta produkcja aluminium i miedzi, rozwój przemysłu energetycznego. Po wojnie
największe zmiany w rozwoju usług w gospodarce i tworzeniu infrastruktury (transport).
Problem z handlem międzynarodowym: obroty międzynarodowe spadły 7-krotnie. Kłopoty z utrzymywaniem
równowagi, między USA, a Europą. Poważne problemy ze spłatą długów. Interwencjonizm pomagał w handlu,
który nie był doceniany w ZSRR. Stosowali politykę autarchiczną.
3) Stan gospodarki na ziemiach polskich:
Podstawowe założenia hitlerow
(…)
…
Wykład IX – Gospodarka na ziemiach polskich na tle zmian ekonomiki światowej
czasie wojny, wzrastał terror. W pierwszej kolejności „uderzono” w inteligencję, zagłada ludności
żydowskiej – holokaust, okrutne metody.
Niemcy mieli przygotowane plany na przyszłość (demograficzne), inne plany dla „Kraju Warty” (dawny
zabór) wyeliminowanie Polaków na rzecz Niemców w Generalnej Guberni – reszta Polski miała być siłą
roboczą – niewolniczą. Polityka ekonomiczna inna dla GG i ziem przyłączonych, wcielonych („Kraj
Warty”) – miała być polityka stabilna, taka jak w Niemczech. W GG polityka ekon. zależna od sytuacji
wojennej. Na ziemiach GG podczas wojny z ZSRR stworzono dobre zaplecze wojskowe. Wcześniej
próbowano zamienić GG w region agrarny – rolniczy, rezerwuar siły roboczej. Podczas wojny z ZSRR
starano się rozwijać niektóre branże (związane z wojną), nawet je dofinansowywano. Intensyfikacja
produkcji rolnej, żywność potrzebna dla wojska. Zwiększono liczbę ludzi wywożonych do przymusowych
robót w Niemczech. Czasami nawet warunki pracy były lepsze niż w Polsce.
Eksterminacja ludzi w obozach koncentracyjnych i obozach pracy – 900 tys. Polaków wysiedlono z ziem
wcielonych do Niemiec („Kraj Warty”), ok. 4mln…
… dochodów zwłaszcza w GG ( o połowę prawie), zwiększano czas pracy (nawet do
10 – 12h w przemyśle zbrojeniowym), niskie racje żywnościowe (Polacy prawie 4 razy mniejsze od
Niemców), lepsza sytuacja na Śląsku, ratował spożycie tzw. czarny rynek i szmugiel; zwiększyła się
zachorowalność.
Od 1941 r nasze wschodnie ziemie okupowane także przez ZSRR, warunki życia były bardzo trudne. Zaraz
po wybuchu wojny ZSRR…
…. na przymusowe roboty, 130 tys. Polaków zmarło
(choroby, głód).
Przemysł i transport na potrzeby Rzeszy:
Akcja likwidacyjna w rzemiośle i przemyśle. Niemcy zamknęli ok. 60% zakładów rzemieślniczych, małych
i średnich przedsiębiorstw. Zwiększyły się nawet inwestycje na rzecz Rzeszy: Fabryka chemiczna w
Oświęcimiu, kopalnie węgla brunatnego. Najwięcej inwestowano na G. Śląsku, gdzie rozwijano przemysł
ciężki…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)