To tylko jedna z 23 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Geologia regionalna Polski .
Tektonika płyt. Od publikacji Wilsona w roku 1969 teoria tektoniki płyt litosfery stała się paradygmatem badawczym. Jej głównym konkurentem jest wprawdzie teoria ekspansji Ziemi; ta posiada jednakże więcej słabszych punktów niż dominująca teoria, jak na przykład brak odpowiedzi na pytanie co ze zmniejszająca się (w razie zwiększania promienia Ziemi w ciągu fanerozoiku) gęstością planety. W takim przypadku musiałaby bowiem następować zmiana w długości obiegu Ziemi wokół Słońca oraz w samym jej ruchu obrotowym. Granica ląd-morze w znaczeniu geologicznym nic tak naprawdę nie rozgranicza. Struktury lądowe w ogromnej większości przypadków kontynuują się na szelfie kontynentalnym, tj. do głębokości 180 m, średnio 70 km w głąb morza. Od 180 m zaczyna się stok kontynentalny, na około 4000 m ustępujący miejsca podnóżu kontynentalnemu, bądź też - w wypadku aktywnej krawędzi kontynentu - rowowi oceanicznemu. Z racji tego, że głębokość ku grzbietowi śródoceanicznemu maleje, największe głębokości oceanu znajdują się nierzadko przy brzegach. Nie bez wpływu na taki stan rzeczy jest także szybka subsydencja obszarów przybrzeżnych na pasywnych obrzeżach kontynentów, gdzie miąższości osadów odprowadzanych z lądu są największe (nawet do 16 km). Drugą przyczyną jest to, że najmłodsza, gorąca litosfera charakteryzuje się mniejszą gęstością od starszych, zgęstniałych skał. W miarę oddalania się przyrastającego dna od źródła gorąca w dolinie ryftowej, następuje kolapsja grawitacyjna, co powoduje wzrastanie głębokości. Grzbiet śródoceaniczny jest jednym z rodzajów granicy płyty litosfery. Drugim rodzajem jest strefa subdukcji, gdzie zachodzi kolizja płyt i oddziałują procesy kompresji. Aktywny brzeg kontynentu nie posiada podnóża kontynentalnego; w jego miejscu istnieje rów oceaniczny. W przypadku tzw. Stref Benioffa, gdzie subdukowana płyta zapada bardzo stromo w głąb płaszcza Ziemi, zaś ogniska wstrząsów sejsmicznych znajdują na dużych głębokościach, rów oceaniczny sięga ogromnych głębokości (do 11 km). W przypadku łagodnego zapadania mylonityzacja i przetopienie skał budujących płytę subdukowaną następuje w większej odległości za rowem, czego objawem są zjawiska wulkanizmu oddalone od strefy kolizji. Znamionami procesów kolizji są: budowa płaszczowinowa oraz obecność ofiolitów w szwach tektonicznych. Na stoku kontynentalnym, nachylonym pod kątem 4-5˚, 20 razy silniej niż szelf kontynentalny, mogą schodzić prądy turbidytowe, również bez udziału tektoniki, za to po przekroczeniu kąta naturalnego spoczynku. Wiek najstarszych utworów budujących dna obecnych oceanów sięga najmłodszej jury, tj. około 150 Ma. Średnia głębokość basenów oceanicznych na świecie wynosi 4800 m, co nie pozostaje bez znaczenia na zachowanie skał budujących skorupę oceaniczną (słup wody wywiera ogromne ciśnienie).
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)