Geneza Rządów Prawa REX EST LEX vs LEX EST REX
Idea państwa rządzonego przez „najlepszych”.
Platon (427 - 347 r.p.n.e.)
„Państwo” (360r.p.n.e.) - idealne państwo rządzone przez mędrców (jak dusza przez rozum kierujący innymi cnotami - męstwem i umiarkowaniem).
Pierwowzorem wizji państwa rządzonego przez najlepszych był Platon.
Uważał, że dusza składa się z 3 elementów:
-impulsywności - chęci do konfrontacji i zwyciężenia -porządliwość - chęć doznawania przyjemności
Uważał, że są one dwoma motorami rozpędzającymi duszę.
Cnotą impulsywności jest męstwo
Cnota charakterystyczna dla pożądliwości jest umiarkowanie.
Rozum decyduje o… poprzednich, nadaje kierunek im, kiedy mają one.
Sprawiedliwość
Platon skonstruował też wizję państwa. Twierdził, że różni ludzie mają różną przewagę danej cnoty:
-Ci którzy są przepełnieni cnotą pożądliwością powinni być rzemieślnikami
-Ci którzy charakteryzują się cnotą męstwa powinni strzec bezpieczeństwa, powinni być żołnierzami itp.
-Tam gdzie w grę wchodzi rozum powinni rządzić.
Wszyscy ci powinni tworzyć państwo - złożone z tych 3 grup.
Ci którzy rządzą w zamian za to wg. Platona nie mogą żyć w rodzinie, nie mogą posiadać własności, mają myśleć tylko o państwie, sprawach publicznych.
Celem Platona było wyeliminowane ich osobistych interesów, źródła zepsucia władzy. Platon pod wpływem takich odczuć twierdził, że demokracja to nic dobrego, że jeśli ktoś kto potafi jak „ateista” zaczarować lud, poruszać go, a potem czyni nie tak jak powinien, nie powinien rządzić.
Jest to kwintesencja ustroju. Podporządkowanie rządzących krępuje im ręce. Trzeba oddać im całą władzę. Jest to dla niektórych idealny obraz ustoju totalitarnego.
Platon uświadomił sobie, że idealny ustrój raczej jest niemożliwy. Skonstruował drugą koncepcję wizji państwa. Chodzi o to, by rządzili ci, którzy się do tego nadają. Ustoje państw antycznych w jakiejś mierze realizują koncepcje Platońskie. Teoria Platona została poparta przez Arystotelesa, który twierdził, że nieważne jest kto ma władzę, lecz w jakim stopniu ich władza jest podporządkowana prawu. Po to mają być rządzący aby dawać rozstrzygnięcia optymalne. Jeżeli zaś myślą tylko własnych prawach to jest zła bez względu na to kim władza jest (jakim człowiekiem).
Tradycja Ustroju Aten i Rzymu
Ateny:
Idea „Nomos” - reguł działania państwa … przez obywateli.
Idea równości praw (izonomia) - równego dostępu do urzędów i godności.
(…)
… wizję, że jeśli nie będzie władzy, człowiek będzie w niebezpieczeństwie. Człowiek w imię własnej nieograniczonej wolności mógłby zrobić wszystko, np. zabić innych ludzi, dlatego ludzie zgodzili się oddać część swojej nieograniczonej wolności, aby żaden obywatel nie mógł zrobić krzywdy innemu.
Idea umowy społecznej mocno ewoluowała i w wersji Jean Jacques Rousseau (1762) umowa społeczna…
… r.p.n.e.)
Cyceron (106 - 43p.n.e.): „poddajemy się władzy praw, abyśmy byli wolni”.
Urzędnicy są jedynie mówiącym prawem, a prawo jest jedynie milczącym urzędnikiem.
Dążono do spisania prawa i oby ten spis był powszechnie dostępny, gdyż, jeśli tylko niektórzy będą mieli do niego dostęp to ci będą manipulować prawem.
Cesarstwo Rzymskie (I-Vw.)
Stopniowa emancypacja cesarzy (rosła władza cesarzy, którzy konstruowali władzę wokół swojej osoby).
Corpus Iuris Civilis (V w.) - Ulpian
Zasady nadrzędności
Princeps Legibus Soltus
Quod Principi Placit, Legis Nabet Vigorem
Doktryna Lex Regia (lex de imperia) - nieograniczonej suwerenności.
Przyjęto, że wola cesarza jest prawem, wszystko co zarządził było legalne.
Europa Średniowieczna: non est potestas nisi a deo. Było tak samo jak w Rzymie, rozpatrywano jedynie…
… ma być sądem wg. Prawa pisanego, sędziowie ze swojego stanu, incompatibilitas, niepołączalność z innymi sędziami czy urzędami.
W Polsce nurt ograniczenia władzy monarchy był bardzo wyraźny, gdyż od czasu monarchii elekcyjnej, ten kto chciał być wybrany na rządzącego musiał obiecywać co zrobi jak zostanie wybrany. Dlatego władcy zaczęli zgadzać się na coraz większe ustępstwa dla ludu, a tym samym…
… się tak daleko, jak napotyka granicę. Któż by powiedział ! Nawet sama cnota potrzebuje granic.”
Uznał, że władzę należy podzielić, aby nie była ona w rękach jednej osoby. Jeśli tak będzie, to każdy odłam będzie konkurował i kontrolował się nawzajem. Konstytucjonalizm i Prawa Podstawowe -Deklaracja niepodległości 1776
-Konstytucja 1787
-Iudical review - Marbury vs Madison (1803r)
Podział władzy został wyjęty w Konstytucjach…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)