Futuryzm.
Futuryzm- awangardowy kierunek literatury artystycznej o skrajnej orientacji antytradycjonalistycznej (awangarda), występujący z hasłami tworzenia nowych form sztuki i nowego stylu życia, zgodnego z rytmem przemian XX-wiecznej cywilizacji. W dziejach futuryzmu wyodrębnia się zwykle trzy etapy :
1. Narodziny kierunku i rozprzestrzenianie jego idei różnych dziedzinach sztuki (1907-14): publikacja pierwszego manifestu literackiego futuryzmu, ogłoszonego 1909 przez pisarza włoskiego F.T. Marinettiego, główna ideologia i teoretyka ruchu, proklamacja futuryzmu w malarstwie (1910) i w muzyce (1913), rozwój futuryzmu w Rosji (po 1910), gdzie jego program formułowali poeci i malarze D. Burluk, W. Chlebnikow, A. Kruczonych i W. Majakowski (alamanach Poszczoczyna obszczestwiennomu wkusu 1912)
2. Krystalizacja poetyki futuryzmu i dalsze upowszechnienie jego haseł, m.in. w Polsce, przy jednoczesnej polaryzacji wewnątrz ruchu ( 1914-23), np. rozbicie futuryzmu rosyjskiego na tzw. egofuturyzm i bardziej radykalny kubofuturyzm 3. Stopniowe wygasanie kierunku (po 1923) który we Włoszech zdążał do przymierza z ruchem faszystowskim tracąc swój pierwotny status „wolnej sztuki” a w ZSRR przekształcił się w „lewy front sztuki”, angażujący się w dzieło rewolucji proletariackiej. Jedynie w muzyce koncepcje futuryzmu ( tzw. bruityzm - „sztuka szmerów”) nie przestawały animować wyobraźni twórców. W programach i twórczości futuryzmu polskiego widoczne są zarówno wpływy rosyjskie i włoskie jak i cechy oryginalne. Wzmianki i relacje o futuryźmie włoskim pojawiały się już od 1909 r. Za prekursora kierunku uważany jest J. Jankowski, jako autor wierszy ogłoszeniowych w czasopismach od 1913, . Jako ruch artystyczny futuryzm polski ukształtował się 1918-19. W Krakowie B. Jasieński i S. Młodożeniec, którzy w czasie wojny zetknęli się z futuryzmem rosyjskim, założyli 1919 klub futurystów Katarynka. Współdziałał z nimi T. Czyżewski, współtwórca (1917) awangardowej grupy Formistów Polskich i uczestnik, wraz L. Chwistkiem, imprez futurystycznych (miejscem spotkań przedstawicieli obu ugrupowań stał się 1921 klub Gałka Muszkatołowa). W końcu 1918 powstał w Warszawie drugi ośrodek futurystów skupiony wokół A. Sterna i A. Wata, którzy już w początku 1919 występowali publicznie w kabarecie Pod Picadorem wespół z poetami późniejszego Skamandra. Wkrótce doszło do połączenia grupy warszawskiej z krakowską i 1920-23 futuryzm był już ruchem o zasięgu ogólnopolskim Jego twórcy organizowali liczne wieczory poetyckie, przebiegające z reguły w atmosferze sensacji i skandalu, prowokowali publiczność anarchizującymi wystąpieniami, hałaśliwą autoreklamą, manifestacyjnym antyestetyzmem i ekstrawagancją zachowania, próbowali dyktować nowy styl, obyczaje i modę, wydawali programowe almanachy i druki ulotne: to są niebieskie pięty, które trzeba pomalować (1920), „Gga” (1920), „jednodńuwka futurystuw”. „Manifesty futuryzmu polskiego” (1921), głośny „Nuż w bżuhu” (1921) W działalności tej dostrzec można pewne elementy zbieżne z ideami dadaizmu. Rychło futuryści nawiązywali kontakty z innymi ugrupowaniami awangardy, przejściowo (1921/22) skupili się wokół efemerycznego czasopisma „Nowa sztuka”, 1922 podjęli współpracę ze „Zwrotnicą”, niebawem jednak obwieścili „rozwiązanie” kierunku („Zwrotnica” 1923 nr 6, poświęcony futuryzmowi). W początku1924 kilku z nich nawiązało przejściowo kontakt z „Nową kulturą”, organem nielegalnej KPRP, a następnie uczestniczyło w publikacji efemerycznego „Almanachu Nowej Sztuki”, który był ostatnim miejscem skupienia uczestników ruch
(…)
…, zwłaszcza akcesoriów cywilizacji urbanistyczno-technicznej (maszyna fabryczna, automobil, aeroplan, radio, kino, sport), skłaniała futurystów do stylizacji języka poetyckiego na język prasy codziennej i nowoczesnych środków przekazu. Imitowano formę zapisu telegraficznego, wiadomości radiowej piosenki ulicznej sięgano też po technikę scenopisu filmowego. Futuryzm polski dążył do depersonalizacji osobowości…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)