Futuryzm (łac. futurus) przyszły - prąd w kulturze (zwłaszcza w literaturze), który narodził się we Włoszech na początku XX w. Założeniem futuryzmu było „patrzenie w przyszłość”, odrzucanie przeszłości i tradycji.
Powstanie futuryzmu
Koniec wieku XIX i początek XX to czasy rewolucji technicznej - gwałtownego rozwoju przemysłu i transportu. Rozbudowywała się sieć kolei, skonstruowany został samolot i samochód. Powstał szereg wynalazków, takich jak elektryczność, telefon i film. Świat dynamizował się i przekształcał w tempie dotychczas niespotykanym. Pojawił się kult nauki i techniki, pełne optymizmu przekonanie o ogromnych możliwościach człowieka oraz idealistyczna wiara w rozwój ludzkości i jej wspaniałą przyszłość.
Futuryzm narodził się we Włoszech jako awangardowy i antytradycyjny kierunek w literacki, nacechowany bezkompromisowością w głoszeniu rewolucji artystycznej. Termin „futuryzm” miał wskazywać, że uczestnicy tego ruchu kierują myśli ku przyszłości, odrzucając wszelkie relikty przeszłości jako balast hamujący rozwój. Gwałtowny atak futurystów na tradycję, muzea i antyk był historycznie i psychologicznie zrozumiały. Włochy już od paru stuleci nie liczyły się w sztuce. Dominującą pozycję straciły w końcu XVII wieku na rzecz Francji. Na początku XX wieku Włochy mogły świecić jedynie blaskiem dawniej chwały niczym gigantyczne, wymarłe Pompeje. W takiej sytuacji młodzi artyści postanowili przezwyciężyć marazm, stworzyć nowe wartości, wyjść z cienia historii.
Manifest buntu
W 1909 roku poeta Filippo Tommaso Marinetti i malarz Umberto Boccioni ogłosili pierwszy Manifest Futurystyczny w paryskim dzienniku Le Figaro, w którym sformułowali główne założenia. Po I wojnie światowej szał futurystyczny wyczerpał się, ich założenia poszły w stronę faszyzmu. Z Włoch futuryzm przerzucił się do innych krajów.
Działalność futurystów skupiała się wokół czasopism: Poesia (Mediolan), Lacerba i La Voce (Florencja).
Do ugrupowania należeli m.in.: A. Soffici, A. Palazzeschi, G. Papini.
Włoscy futuryści solidaryzowali się z przewrotem faszystowskim B. Mussoliniego (F.T. Marinetti - Futurismo e fascismo 1924).
W Rosji powstał tzw. egofuturyzm (I. Siewierianin, W.G. Szerszeniewicz, R. Iwniew), dość luźno związany z założeniami Marinettiego. Oryginalnym wkładem w rozwój tego kierunku stała się działalność grupy artystycznej Hilea, założonej w Moskwie 1911 (m.in. D.D. Burluk, W. Chlebnikow, A.J. Kruczonych, W.W. Majakowski), propagującej - w przeciwieństwie do zwolenników Marinettiego - skrajny indywidualizm. 1918 grupa rosyjskich futurystów założyła pismo Iskusstwo Kommuny, stanowiące zalążek późniejszego
(…)
… futurystyczny rozwijał się głównie w latach 1917-1922, zgrupowany w klubach Katarynka i Gałka Muszkatołowa w Krakowie (T. Czyżewski, B. Jasieński, S. Młodożeniec, J. Jankowski) i w Warszawie (A. Stern, A. Wat - autorzy pierwszego almanachu futurystycznego Gga 1920). W 1920 obie grupy rozpoczęły współpracę, organizując wspólne imprezy i wydając kilka "manifestów futuryzmu polskiego" (1921) oraz almanach Nuż w bżuhu (1922). Z futuryzmem były związane czasopisma: Nowa Sztuka (1921-1922), Zwrotnica (1922-1923), Almanach Nowej Sztuki (1924-1925). Jego twórcy atakowali tradycję (głównie romantyczną i młodopolską), nie stroniąc od atmosfery sensacji obyczajowej.
Założenia futuryzmu
Futuryści agresywnie atakowali dziedzictwo kulturowe. Traktowali tradycje jako „nienawistny hamulec”, który krępuje swobodę twórczą…
… kobiety”; ból ludzi jest tak samo interesujący jak ból lamp. Tytus Czyżewski zalecał kochać maszyny elektryczne, nie kobiety.
Kryterium futuryzmu było dążenie do oryginalności, odrzucenie tradycji.
Wypowiedzieli wojnę fantazji i marzycielstwu.
Sztuce wysunięto postulat oryginalności. Chciano stworzyć nowy język poetycki, wyzwolony z ograniczeń regułami.
Chciano stworzyć język pozarozumowy. Żądano…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)