1. Fundamenty starotestamentalnej moralności Jednym z zaleceń II Soboru Watykańskiego był postulat, by w teologii moralnej rozważać problemy moralności chrześcijańskiej w oparciu o Pismo Święte Starego czy Nowego Testamentu (DFK 16). Sobór zachęcał odczytywanie sensu moralnego wezwania Bożego skierowanego do człowieka w świetle egzegezy i teologii biblijnej. W Konstytucji Dogmatycznej o Objawieniu Bożym czytamy: „Bóg, sprawca natchnienia i autor ksiąg obydwu Testamentów, mądrze postanowił, by Nowy Testament był ukryty w Starym, a Stary w Nowym znalazł wyjaśnienie” (KO 16).
Natomiast chcąc właściwie odczytać Pismo Święte Starego Testamentu nieodzowne jest spojrzenie przez pryzmat ówczesnej historii czy kultury. „Musi więc komentator szukać sensu, jaki hagiograf w określonych okolicznościach, w warunkach swego czasu i swej kultury zamierzał wyrazić i rzeczywiście wyraził za pomocą rodzajów literackich, których w owym czasie używano” (KO 12).
Jawią się pytania:
Jakie prawdy religijno-moralne objawione w ST cieszą się nienaruszalnością i niezmiennością, a więc obowiązują ludzi wszystkich czasów, a które z nich są wyrazem konkretnych uwarunkowań historyczno-kulturowych?
Czy samo rozróżnienie pomiędzy normami zawsze obowiązującymi a tymi, które pod względem ważności są czasowo ograniczone, nie oznacza wprowadzenie pewnego relatywizmu do samej Biblii?
Czy Objawienie Boże pomaga rozwiązywać istotne problemy moralne?
Czy w ogóle możliwe jest prawidłowe odczytanie znaczenia etosu biblijnego w kulturach, w których powstawały, skoro już nie istnieją?
Biblia podaje wiele zasad i konkretnych norm religijno-moralnych. Nie zna jednak całkowitego, pełnego i usystematyzowanego zbioru etycznego, który możnaby nazwać systemem etycznym. Jak się wydaje w tym leży właśnie siła Biblii. Normy i zasady w niej zawarte są zawsze bardzo konkretne, skierowane do określonych ludzi, w określonej sytuacji i czasie. Ponadto mają one znamię nie bezosobowych, a dzięki temu i mało skutecznych zasad i reguł, a noszą na sobie cechę żądań i postulatów żywego Boga. Imperatywy religijno-moralne nie pozostają w Biblii bez uzasadnienia i motywacji. Żądanie Boga, z reguły jest poprzedzone doświadczeniem zbawczego działania Boga. Stąd jest ono w pełni zrozumiałe jedynie w historio-zbawczym kontekście tegoż działania. Prorocy Izraelscy przemawiając w imieniu Jahwe uświadamiali narodowi potrzebę wypełnienia Bożych zobowiązań, jako podstawy i racji istnienia Izraela. Określali normy zachowań moralnych na bazie wybrania, przymierza czy prawa. Prorocy byli niezłomnymi obrońcami nieskażonej religii jahwistycznej. Występowali przeciwko niesprawiedliwości społecznej oraz upadkowi moralnemu narodu izraelskiego, przejawiającemu się w podziale społeczeństwa na biednych i bogatych. Grozili karami za sprzeniewierzenie się miłości Jahwe. Nauczali, że istota religii nie polega na zewnętrznych obrzędach, ale na właściwej postawie wobec Boga i bliźniego. Podkreślali, że fundamentem, a jednocześnie powinnością moralną, dzięki której Izrael mógł zachować swoją narodową tożsamość, były trzy elementy wzajemnie się przenikające: wybranie, przymierze z Bogiem i prawo.
(…)
…, dla człowieka nieprzewidywalny. Cała księga Rodzaju pełna jest takich przykładów. Dzięki jednemu wybranemu inni jego bliscy mają w tym błogosławieństwie jakiś udział, a nawet ziemia (12, 3; 22, 18; 26, 4; 28, 14). Z narodu wybranego Jahwe ciągle wybiera pewnych ludzi, którym powierza jakąś misję na określony czas, lub całe życie. Ten wybór sprawia, że ci ludzie stają się szczególni, bo odłączeni…
… jest nierozerwalnie związane z przymierzem. Świadomość wybrania sięga najstarszych czasów izraelskich (Abraham). Możemy mówić o procesie uświadamiania sobie przez Izrael wybrania. Ukoronowaniem wybrania było wyjście z Egiptu, by doprowadzić naród przez Jahwe do ziemi wybrania-błogosławieństwa. Opowiadanie o przymierzu zawartym pod Sychem za Jozuego wiąże początki dziejów Izraela z wybraniem: „Ja wziąłem ojca waszego…
… co do pewnych ludzi (Abel, Rdz 4, 4); o wyjątkowo uprzywilejowanym traktowaniu (Henoch, 5, 24); o niezwykłym przypadku (Noe, „który był jedynym sprawiedliwym wśród swego pokolenia” 7, 1); o błogosławieństwie udzielonym Semowi (9, 26). W tych wszystkich przypadkach Bóg wybiera by uwolnić od grzechów; tych którzy tęsknią za zbawieniem. Wreszcie Bóg wybiera Abrahama, aby błogosławić w nim „wszystkie pokolenia…
… było między innymi uleganie bałwochwalstwu. Historia Izraela świadczyła raczej, że naród pozostawał głuchy na wołanie Jahwe. Mimo że Bóg dał Izraelowi solidne podstawy moralne, objawiając normy prawa czy przymierza, naród popełniał coraz cięższe grzechy. Przewrotna postawa Izraelitów nie zdołała osłabić miłości Boga do narodu, określona przez proroka Ozeasza jako czuła miłość macierzyńska.
Jahwe w przeszłości…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)