15. Formy rządów: ustrój prezydencki, parlamentarno-prezydencki, parlamentarno-gabinetowy
Systemy rządów zostaną przedstawione w sposób modelowy. Wskazane zostaną najbardziej istotne ich cechy, abstrahując od istniejących odrębności, zróżnicowań w wewnątrz poszczególnych systemów. Takie rozwiązania zostało przyjęte z racji tego, by nie zacierać istoty prezentowanych systemów.
We współczesnych demokratycznych państwach prawnych występuje podział władz na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Różnice pomiędzy poszczególnymi systemami rządów zachodzą w ich wzajemnych powiązaniach, zależnościach i stosunkach. W każdej z tych form jedna władza, a właściwie organy tych władz wybijają się na pierwsze miejsce pod względem kompetencji i niezależności, co warunkuje wyodrębnienia przedstawionych poniżej form rządów.
System parlamentarno - gabinetowy
System ten zrodził się w monarchii, poprzez stopniową ewolucją w kierunku ograniczania władzy monarszej na rzecz ministrów znajdujących oparcie w większości parlamentarnej.
Dla tej formy rządów charakterystyczne jest to, że istnieje dualizm władzy wykonawczej. Istnieją dwa organy egzekutywy, pierwszy rząd (gabinet, rada ministrów) i głowa państwa - prezydent albo monarcha. Pierwszy sprawuje realną, rzeczywistą władzę wykonawczą. Rola drugiego jest ograniczona do funkcji reprezentacyjnych, protokolarnych (wyrazem takiego rozwiązania jest stwierdzenie, które powstało w Anglii: „król panuje, ale nie rządzi”).
Parlament sprawuje władzę ustawodawczą. Jest jedno lub dwu izbowy, pochodzi z bezpośrednich wyborów powszechnych. Kreuje także rząd (gabinet), który składa się z ministrów. Ministrowie ponoszą indywidualną odpowiedzialność przed parlamentem, oraz jako gabinet solidarną. Parlament również wybiera głowę państwa, gdy funkcję to sprawuje prezydent, monarcha jest dziedziczny.
Pracami gabinetu kieruje pierwszy minister - premier. Współcześnie można zauważyć dominującą tendencję do umacniania pozycji premiera, który daleko wykroczył poza role przewodniczącego kolegium ministrów, a stał się ich faktycznym zwierzchnikiem. Szef rządu wziął odpowiedzialność za swoje postępowanie, jak i wszystkich ministrów.
Głowa państwa pełni funkcje czysto reprezentacyjne, Konsekwencją tego jest to, że z przyczyn politycznych nie można doprowadzić do jego dymisji. Posiada bardzo nie wiele prerogatyw. Dla większości jego aktów władczych istnieje wymóg kontrasygnaty, czyli współ podpisywania a de facto wyrażenia zgody przez właściwych przedmiotowo ministrów lub premiera Wobec czego do członkowie gabinetu są odpowiedzialni politycznie przed parlamentem.
Istotą tego systemu jest funkcjonowanie swoistej równowagi władzy wykonawczej i ustawodawczej. Parlament powołuje gabinet, można doprowadzić do jego dymisji poprzez votum nieufności lub konstruktywne votum nieufności (obalenie rządu z jednoczesnym powołaniem następnego, co oznacza, że ukształtowała się nowa większość parlamentarna), jak również może wyrażać votum nieufności wobec poszczególnych ministrów. Wspomniane wyżej kompetencje równoważy uprawnienie organów egzekutywy do rozwiązania w pewnych wypadkach parlamentu (np. nie uchwalenie w odpowiednich terminach budżetu państwa).
(…)
… tylko przed prezydentem. Sprawują swoje funkcje zgodnie z wskazówkami prezydenta, które są dla nich wiążące, są kierownikami poszczególnych departamentów. Sekretarze nie tworzą gabinetu w sensie konstytucyjnym. Prezydentowi przysługuje prawo veta o charakterze zawieszającym, może być ono przełamane kwalifikowaną większością głosów. Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną, za złamanie prawa, do której zostaje…
… jak i członkowie ZN - członkowie rządu ponoszą wyłącznie solidarną odpowiedzialność parlamentarną. Do rządu należy „określenie i prowadzenie polityki Narodu, dysponowanie administracją i siłami zbrojnymi”. W układzie wewnętrznym Rady Ministrów silną pozycję posiada premier, czego wyrazem jest przyznanie mu szeregu kompetencji osobistych.
Ze względu na powyższe można stwierdzić, że w ustroju V republiki występuje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)