To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Data: 19-03-2013
PROCEDURA WYDZIELANIA JEDNOSTEK FONOLOGICZNYCH, FONEMOW I ICH WARIANTÓW
Fonemy w tekście występują w postaci dźwięków (głosek) mających wiele cech nadmiarowych, niedystynktywnych
Cechy te wynikają z właściwości osobniczych mówiących oraz z sąsiedztwa fonetycznego, nie zmieniają znaczenia,
Fonemy występują w wariantach - głoski te reprezentują ten sam fonem (mają wszystkie cechy dystynktywne fonemu); różnią się cechami nierelewantnymi
USTALANIE ZASOBU FONEMÓW ( I ICH WARIANTÓW)
Kryterium dystynktywności - alfon nie zmienia znaczenia, fonem - zmienia,
Jest ono powiązane z kryterium dystrybucji - na podstawie możliwych otoczeń danego elementu ustala się 3 ich typy:
- dystrybucja uzupełniająca (komplementarna): dwa elementy nigdy nie występują w tych samych otoczeniach - ich sąsiedztwa uzupełniają się
- są to warianty kombinatoryczne (pozycyjne): nie różnicują znaczeń
- dystrybucja kontrastująca: oba elementy występują w tych samych otoczeniach i różnicują znaczenia, dom:dym, koza: kosa, ślepy:źleby
Do uznania danego elementu za fonem wystarczy jedna para kontrastująca,
- dystrybucja swobodna: oba elementy występują w tych samych otoczeniach i nie różnicują znaczenia
Słuch fonematyczny - zdolność, która pozwala odróżniać od siebie fonemy, zauważać, że mamy do czynienia z różnymi wyrazami.
TYPY OPOZYCJI FONOLOGICZNYCH
Opozycje prywatywne: jeden z członów ma wszystkie te same cechy co drugi + dodatkową,
- obecność: brak tej samej cechy Relacja między nimi: A:A+x
- dźwięczność: bezdźwięczność, np. f:v, t:d, ś:ź, k:g
- ustność, nosowość, np. b:m, d:n
- opozycje gradualna (stopniowe): człony różnią się stopniem nasilenia tej samej cechy: A: (A+x) : ((A+x)+x)
Kus: kos: kas, śińi: śeńi: śańi
Opozycje równorzędne/równoważne ( A+y): (A+z) - człony mają pewien zespół cech wspólnych, ale także pewną cechę różniącą, np.
[p] : [t], [b] : [d]
Zwartość
Bezdźwięczność
Ustność
Dwuwargowość: przedniojęzykowość
Opozycje izolowane i proporcjonalne
[r] : [l] (drżącość : ześlizgowość)
[t] : [d] = [p] : [b] = [k] : [g] = …. (bezdźw. : dźwięcz.)
POJĘCIE KATEGORII FONOLOGICZNEJ
Opozycje prywatywne, proporcjonalne, obejmujące wiele fonemów to kategorie fonologiczne
Są specyficzne dla danego języka
Dla polszczyzny, np. dźwięczność: bezdźwięczność
NEUTRALIZAJA OPOZYCJI FONOLOGICZNEJ
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)