GOJP
Data: 12-03-2013
Zjawisko perseweracji i awersypacji…
Zdziwaczały podczaszy siedząc na krześle machnął ręką,
Fonetyka a fonologia
Przedmiot badań fonologicznych
Podstawowe pojęcia fonologii
Cecha dystynktywna
Fonem/ wariant fonemu (jego typy)
Opozycja fonologiczna / jej neutralizacja
Fonem a głoska
FONETYKA A FONOLOGIA
Rozróżnienie wprowadził M. Trubiecki, a wcześniej Jan Baudouin de Courtenay
Jest konsekwencją rozróżnienia F. Saussure'a langue (system) i parole (mówienie, tworzenie tekstów z tego co jest w systemie, żeby rozumieć parole trzeba dobrze znać langue). Dla strukturalisty najważniejsza jest opozycja, dystynkcja, różnica, nigdy nie gradualność. Podziały dychotmiczne dyfurkacja, rozłączne - szukanie wyrazistych granic.
Fonetyka to nauka: zewnętrzna wobec językoznawstwa, przyrodnicza, bada artykulacje i własności akustyczne dźwięków mowy,
Fonologia bada/ opisuje tylko te elementy dźwiękowe, które w danym języku pełnią funkcję, tworzą system fon. Języki różnią się znacznie pod tym względem. To co nie jest systemowe dla danego języka, nie w chodzi w pozycje, jest brane pod uwagę jako elementy wariantywne, możliwości Natomiast system bierze pod uwagę to co jest różniące, to co wchodzi w opozycję. Na nich buduje się kategorie fonologiczne, które są swoiste dla danego języka. FUNKCJA FONOLOGICZNA ELEMENTÓW FONICZNYCH
Dystynktywna- najważniejsza, polega na komunikowaniu różnic między znakami, t:d:c:k:v. Delimitacyjna - informuje o granicach między znakami, o liczbie znaków w wypowiedzeniu (w j. pol. Akcent), bardzo ważna i dla nadawcy i dla odbiorcy
Kulminatywna - informuje o liczbie jednostek znakowych - popazony: popa zony
PODSTAWOWE POJĘCIA FONOLOGII
Cecha dystynktywna - istnieje w pozycji (wartość polega na relacji do innych elementów w danym języku), dama, tama, kos, kot, kok, nos, sos
Opozycja fonologiczna - różnica fonetyczna, z którą w danym języku związana jest zmiana znaczenia, tur, dur, pur, szur cur vur bur kur xur gur
Neutralizacja opozycji fonologicznej, kod: kot (kodem : kotem), vruk: v ruk, polski wygłos absolutny jest bezdźwięczny
DEFINICJA FONEMU
Fonem - zespół cech dystynktywnych (współistniejących) - współtworzą, jako całość współtworzą fonem językowy, który nic nie znaczy ale ma siłę, moc odróżniania; najmniejsza jednostka funkcjonalna systemu językowego (głoska nie jest jednostką systemu, dopiero fonem!), pełni funkcję dystynktywną
Np. [b] to połączenie cech…dwuwargowości w opozycji do przedniojęzykowości g! bur: gur
(…)
… ma wariant podstawowy, taki w którym on występuje dla danego języka, najbardziej charakterystyczny, typowy, nie potrzebuje innego sąsiedztwa
Przykłady fonemów, których brak w języku polskim
- iloczas w języku polskim pełnią tylko funkcję ekspresywną, a nie dystynktywną tak jak w języku czeskim
- opozycja drżących r: r'
- opozycja dźwiękowa h: ch
- zgłoskotwórcze l: r
Cechy dystynktywne nalezą do konkretnego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)