FINANSE PUBLICZNE - PODSTAWOWE ZAGADNIENIA 1. POJĘCIE BUDŻETU I JEGO FUNKCJE Termin budżet pochodzi od łacińskiego słowa bulga, które znaczyło torbę, koszyczek do zbierania dochodów. Pojęcie przyjęło się w słownictwie angielskim, a potem w wielu innych krajach, od roku 1802 było powszechnie używane. Obecnie jest terminem ogólnie stosowanym.
Jako jeden z pierwszych, zdefiniował budżet znany teoretyk budżetu Rene Stourm. W swoim dziele „Le budget” ustalił zasady gospodarki budżetowej. Opowiadał się za określeniem, w którym istniałyby dwa odrębne człony definicji budżetu: jeden stanowiły przewidywane roczne dochody i wydatki, drugi - forma zatwierdzenia i aprobaty udzielana rządowi.
W Polsce teoria budżetu rozwinęła się szeroko po odzyskaniu niepodległości. Bardzo rozwinięta definicja budżetu została sformułowana w pracy Tadeusza Grodyńskiego, w której autor ustalił, że „budżetem jest szczegółowe zestawienie przewidywanych w pewnym przyszłym, ściśle określonym czasokresie, wydatków i dochodów państwa, ujętych w związek wyrażający się równowagą i zatwierdzonych jako obowiązująca granica działalności władzy wykonawczej przez powołaną do tego konstytucyjną władzę ustawodawczą”.
Powyższa definicja ma szereg zalet. Należy do nich zaliczyć powiązanie zasad podstawowej techniki budżetowej z wyeksponowaną zasadą konstytucyjnego podporządkowania władzy wykonawczej parlamentowi.
Formułowane we współczesnej nauce polskiej definicje budżetu oparto na scentralizowanych metodach działania państwa.
Karol Ostrowski, na przykład, określał budżet, jako uchwalony przez przedstawicielskie organy plan finansowy, ustalający wiążące zadania w zakresie gromadzenia i podziału scentralizowanych zasobów pieniężnych państwa, przeznaczonych na finansowanie potrzeb państwowych za pomocą metody bezzwrotnej, zgodnie z zasadami narodowego planu gospodarczego.
Natomiast definicja sformułowana przez Leona Kurowskiego, w sposób szczegółowy określa strukturę budżetu . Według tej definicji: budżet państwa to plan finansowy, tzn. akt normatywny, który określa środki finansowe, służące realizacji zadań państwa w ustalonym okresie. Jest on projektowany i wykonywany przez organy zarządzająco-wykonawcze, a uchwalony i kwitowany przez organy władzy państwowej oraz obejmuje w stosownym układzie wydatki i dochody gospodarki budżetowej danego państwa.
Na podstawowe elementy modelu gospodarki budżetowej wskazuje definicja:
Budżet stanowi - powiązany z innymi planami, zatwierdzony przez parlament - plan finansowy najważniejszej rangi, obejmujący zestawienie w ujęciu klasyfikacyjnym przewidywanych dochodów i wydatków państwa, w określonym przedziale czasowym. Na podstawie cytowanych różnych definicji budżetu, formułowanych przez autorów czerpiących wiedzę z różnych warunków politycznych i ekonomicznych, trudno byłoby przyjąć jedną ogólną definicję budżetu, która łączyłaby elementy określające pojęcie budżetu. Stąd propozycja, aby w określeniu konkretnego budżetu państwa wychodzić od jego legalnej definicji.
(…)
… i to zarówno ze strony rządu, jak i parlamentu. Dlatego prawo budżetowe przewiduje rozwiązania w okresie przejściowym, między upływem terminu do uchwalenia budżetu a jego rzeczywistym uchwaleniem.
Rozwiązaniami są:
-prowizorium budżetowe,
-prerogacja budżetu,
-prowadzenie gospodarki budżetowej na podstawie projektu budżetu,
-upoważnienie rządu do dokonywania niezbędnych wydatków.
Zasada zupełności budżetu…
… systemu budżetowego”.
3. STRUKTURA BUDŻETU
Wykonywanie budżetu państwa polega na gromadzeniu dochodów oraz dokonywanie wydatków ustalonych w ustawie budżetowej w ramach zakreślonych klasyfikacją budżetową.
Dysponenci środków budżetowych.
Głównymi dysponentami środków budżetowych są podmioty budżetowe, których dochody i wydatki ujmuje się w ramach odrębnych części klasyfikacji budżetowej, do tego typu…
… stopnia, jeżeli są bezpośrednimi wykonawcami zaplanowanych zadań. Dysponenci trzeciego stopnia bezpośrednio wydatkują otrzymane środki bez prawa ich dalszego przekazywania,
Klasyfikacja budżetowa
Układ (budowa) planu budżetowego jest określany przez tzw. klasyfikację budżetową. Klasyfikacja budżetowa, zwana także klasyfikacją dochodów i wydatków budżetowych. jest instytucją systemu budżetowego o długich…
…), w drodze regulacji prawnej. Klasyfikacji budżetowej nie ustala się przy tym na okres roczny lecz z zamiarem trwałości w dłuższym okresie, zmiany układu dochodów i wydatków utrudniają bowiem porównywanie budżetów w czasie
Do podstawowych kryteriów grupowania dochodów i wydatków w ramach klasyfikacji budżetowej zalicza się kryterium podmiotowe, przedmiotowe i rodzajowe. Kryterium podmiotowe wiąże się z zasadą operatywności, gdyż wymaga grupowania dochodów i wydatków budżetu jako planu finansowego państwa według podmiotów odpowiedzialnych za wykonanie tego planu. Układ podmiotowy klasyfikacji budżetowej wynika z istniejącej w danym kraju struktury organów państwowych oraz z ich kompetencji. Zgodnie z kryterium przedmiotowym dzieli się dochody i wydatki budżetowe ujmowane w układzie podmiotowym…
… z równoważeniem dochodów i wydatków budżetowych powodowały pojawianie się w okresach kwartalnych nadmiernych nadwyżek lub, tym bardziej, niedoborów, zapowiadałoby to prawdopodobieństwo braku zrównoważenia budżetu z końcem roku.
4. POJĘCIE I CECHY BUDŻETÓW SAMORZĄDOWYCH
Samorząd terytorialny wprowadzono w Polsce jako model organizacyjno-ustrojowy funkcjonowania jednostek lokalnych od 27 maja 1990 r., na mocy…
… Finanse publiczne z dnia 26 listopada 1998 roku (Dz. U. nr 155 poz. 1014). Dowodzi to istnienia zasady jedności finansów publicznych w sferze budżetowej. Ponadto, wspomniana ustawa ustala formy organizacyjno-prawne jednostek wykonujących zadania objęte budżetem państwa i budżetami samorządowymi.
Definiując pojęcie budżetu gminy, należy powiedzieć, że funkcjonuje on według zasad budżetowych budżetu…
…. Szczególnymi są specjalne podatki konsumpcyjne jak: akcyza, podatek od gier i opłaty monopolowe.
Kryterium podziału podatków na bezpośrednie i pośrednie jest przerzucalność podatków. Przerzucanie podatków polega na tym, że opodatkowany tylko formalnie jest podatnikiem, gdyż w rzeczywistości ma możliwość legalnego przesunięcia ciężaru podatkowego na inne osoby.
Podatkami bezpośrednimi są: podatki przychodowe…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)