Filozofia epoki hellenistycznej i rzymskiej etap szkół praktycznych Sceptycy byli bezpośrednimi następcami sofistów. Przez wieki swego istnienia, mimo ewolucji i przeobrażeń, nawiązując do swego twórcy - Pirrona i jego kontynuatorów - zawsze celowali w krytyce poglądów proponowanych przez inne nurty, głosząc niemożliwość poznania prawdy. Zdecydowanie odrzucali jakikolwiek dogmatyzm w przeszłości ludzkiej myśli, jak i w czasie sobie współczesnym. Stąd ich związanie z innymi nurtami myślenia i niekwestionowany, nieraz dominujący wpływ. Niewątpliwą zasługą było powodowane ich krytyką dążenie innych kierunków do coraz większej precyzacji terminów i stosowanych metod badawczych.
Najbardziej doskonałą postać teologii filozoficznej opracowali stoicy , zafascynowani poglądami swego założyciela, Zenona z Kition, osobą i myślą Sokratesa, jak również myśleniem cyników, wzbogaconego tradycją filozofów jońskich, zwłaszcza Heraklita. Stworzyli swój panteizujący, monistyczno-materialistyczny system w wyraźnej opozycji do perypatetyków i Akademii oraz hedonizmu epikurejczyków. Ich widzenie świata nie ogarnia całości rzeczywistości, nie jest też do końca spójne we wszystkich elementach, ulegało bowiem ciągłym przemianom, stale jednak odwołuje się do myślenia teologicznego.
Filozofia to ćwiczenie się w mądrości - znajomość praw boskich i ludzkich. Dla stoika więc filozofowanie to ćwiczenie się w życiu - poprzez wysiłek duchowy - wyrzekanie się tego, co nieosiągalne i od nas niezależne, budowanie egzystencji w oparciu o rozum ( logos ), w zgodzie z naturą . Natura jest doskonała z racji swej struktury tożsamej z boskością, będącej wynikiem procesu kosmogonicznego. Bóg rozumiany jest w nim jako zalążek i świadomość wszechświata. To materialny element, z którego utworzony jest świat, dzięki któremu świat jest jeden, harmonijny, a przenikająca go „sympatia” łączy jego elementy . Świat jest zatem cały materialny i ożywiony. Piękno, doskonałość i celowość kosmosu może być jedynie dziełem siły rozumnej, czyli Boga, który rzeczywistość ukształtował z myślą o dobru i szczęściu człowieka. Cały świat przenika Logos - inteligentna, boska siła. Jego to wola rodzi nieprzerwany łańcuch przyczyn i skutków - w czym wyraża się przeznaczenie świata. Nie jest ono jednak - podobnie jak i natura kosmosu dane bezpośrednio. Człowiek musi się nauczyć ogarniać intelektualnie całość, wyciągać wnioski praktyczne, a następnie umieć właściwie je wykorzystać w życiu . Etyka stoików ma więc charakter teologiczny. Jest to system moralny oparty na rozumie, a nie na przyjemności. Jej źródłem jest boskie prawo - logos , które narzuca się ludziom w naturalnej potrzebie podporządkowania się woli Bożej. Człowiek uczestniczy w logosie i jest zdeterminowany do czynienia dobra.
(…)
… nauczania filozofii. Filozofia jest zgłębiana w poszczególnych szkołach, które starają się kontynuować tradycję swoich założycieli. Nie przyczynia się taka postawa do rozwoju, lecz do skostnienia proponowanych koncepcji. Najjaskrawszym przejawem tych procesów było utworzenie przez Marka Aureliusza czterech, opłacanych ze skarbu państwa katedr imperialnych, na których nauczano platonizmu, arystotelizmu…
… propozycjach filozofii nie została zaspokojona.
Por. P. Hadot, Filozofia jako ćwiczenie duchowe, dz. cyt., 22-23.
Por. Marek Aureliusz, Rozmyślania, tłum. M. Reiter, Warszawa 1958, VII 9; IV 23.
Por. G. E. R. Lloyd, Nauka grecka po Arystotelesie, dz. cyt., 31.
Por. W. Jaeger, Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, tłum. z ang. K. Bielawski, Bydgoszcz 2002, 61.
Zob. A. Drozdek, Hymn Kleantesa, „Roczniki…
… jest najwyższym dobrem; rozumiane zaś jako doznawanie przyjemności implikowało głoszenie hedonizmu i radości życia. Przyjęty zaś w tłumaczeniu struktury kosmosu atomizm (uzasadniający jego strukturę czysto przyczynowo i mechanistycznie) pozwolił wyłączyć problematykę teologiczną na margines filozoficznych rozważań. Świat nie jest dziełem opatrzności, lecz przypadku. Bogowie są zespołem wiecznie samoistniejących…
… unikania emocji, pragnień, namiętności, poczucie bezpieczeństwa, brak cierpienia, nieśmiertelność.
Mimo niewątpliwych osiągnięć, prądom czasu hellenistycznego, który bezboleśnie przeszedł w epokę rzymskiego cesarstwa, można zarzucić w próbach zrozumienia świata pewne wyraźne cofnięcie i rezygnację z osiągnięć oraz rozróżnień wypracowanych przez Arystotelesa i Platona.
Stoicyzm i epikureizm, choć sprzeczne…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)