FENOMEN HOLENDERSKICH AGOR VAN KLINGERENA
GENEZA OŚRODKÓW WSPÓLNOTOWYCH
„AGORY” W HOLANDII
Apogeum rozwoju ośrodków wspólnotowych był fenomen holenderskich ośrodków nazwanych przez ich twórcę - Franka van Klingerena (1919 - 1999) agorami. Fenomen ów został w polskiej literaturze w sposób bardzo wyczerpujący opisany przez Marka Kowickiego. W latach siedemdziesiątych van Klingeren zaprojektował trzy agory w miastach: Dronten („de Meerpaal”), Lelystad Eindhoven w dzielnicy mieszkaniowej Herzenbroeken („Het Karregat”). Dronten i Lelystad to nowe miasta położone na polderach tworzących wyspę Flevoland. Społeczności tych miast założonych na gruntach wydartych morzu składały się z przybyszów, ludności napływowej. Ludzie nie znali się wzajemnie, społeczności miast nie były w najmniejszym nawet stopniu zintegrowane. W dodatku mieszkali na terenie sztucznego krajobrazu, prawie całkowicie płaskiego, pozbawionego w zasadzie jakichś cech wyróżniających. Większość mieszkańców stanowili ludzie stosunkowo młodzi skoncentrowani na rozwijaniu własnej rodziny. Jak pisze Marek Kowicki: W ankietach dominowały narzekania: że nic w otaczającym krajobrazie nie ma związku z tym, do czego przywykli w swych poprzednich miejscach zamieszkania. Nic nie jest tam stare, nie ma wysokich drzew, wszystkiemu brakuje tradycji, a także swojskości. (Kowicki 2004, s.31). Inwestorzy przewidując trudności aklimatyzacyjne mieszkańców od początku położyli duży nacisk na bogate wyposażenie usługowe. Jeszcze raz zacytujmy M. Kowickiego: W pierwszych latach istnienia, obraz Drontem i Lelystad mógł się w związku z tym wydawać nieco dziwny - niewielkim początkowo zespołom mieszkaniowym towarzyszyło bogate wyposażenie usługowe: wielkie centrum, handlowe, ogromny zespół pływalni i rozległe tereny sportowe ze znakomitym wyposażeniem, wśród leśnych młodników. Przecinały to wszystko bezludne ciągi piesze przerzucone bezkolizyjnie nad niemal pozbawionymi ruchu wielopasmowymi arteriami. Agory van Klingerena stanowiły część owego szerokiego programu inwestycyjno - usługowego, którego celem było uformowanie lokalnej społeczności z tysięcy lokatorów osiedli odizolowanych od siebie szerokimi pasmami zieleni rekreacyjnej. (Kowicki 2004, s.32).
AGORA W DRONTEN
Agora w Dronten (10 tys. mieszkańców) była budynkiem, którego najważniejsza część stanowi podłoga - plac, przekryta płaskim dachem o wymiarach 50 x 70 m, podpartym 9 słupami, wyniesionym 15 metrów nad poziom posadzki. Taka zadaszona przestrzeń - coś w rodzaju „dachu urbanistycznego” była wynajmowana różnym organizacjom, realizującym na jej terenie różne działania: handlowe, kulturalne, sportowe, religijne, edukacyjne etc.
(…)
… w indywidualnym mieszkaniu/domu. Takie obiekty proponuję nazwać obiektami wspólnotowymi „alternatywnego wspólnego użytku”. Obiekty typu „obligatoryjnego” projektowano w wizjach utopijnych: komuny Roberta Owena (1817), domu-komuny w Moskwie G. Wolfenzona i S. Leonowicza (1928). Funkcjonowały one również we wczesnej fazie izraelskich kibuców oraz w niewielkiej ilości budynków „domów komun” z lat sześćdziesiątych…
… zespołów przedszkolno - szkolnych (katolickiego i bezwyznaniowego) z salą gimnastyczną, różnymi miejscami spotkań, hobby etc. Wyposażenie Agory „Het Karregatt” można było elastycznie przekształcać i dostosowywać do zmieniających się wymagań.
PODSUMOWANIE
Zasady budowy i działania Agor - ośrodków wspólnotowych projektowanych przez Franka van Klingerena
uniwersalność programu użytkowego - ośrodki miały być „narzędziem” umożliwiającym poprzez elastyczność struktury architektonicznej, realizację wszystkim użytkownikom różnych inicjatyw
wieloużytkowość - ośrodki miały umożliwić możliwie najszersze spektrum funkcji
uczestnictwo w kulturze - ośrodki miały umożliwić uczestnictwo w kulturze, m.in. poprzez lokalizację teatrów
ludyczność agor - elementem promocji kultury była swoista „ludyczność” agor - promocja…
…, jak też zabawy dla tych, którzy zapragnęli nagle ruchu, wystawy na całej przestrzeni Agory oraz na jej mniejszych kawałkach, kabaret, kursy „jak być twórczym”, happeningi odprężające, lekcje tańca i tańce improwizowane pod wpływem spontanicznych impulsów, kręgle, pub, restaurację i masowe „bachanalia”, zebrania stowarzyszenia kobiecego, miejsce do spożycia przyniesionej z domu kanapki, do nic-nie -robienia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)