To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
HISTORIA SPOŁECZNA POLSKI
TEMAT 3 - UZUPEŁNIENIE - EWOLUCJA USTROJU POLITYCZNEGO POLSKI W DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYM
Dwudziestolecie międzywojenne
W rozwoju współczesnego konstytucjonalizmu w Polsce ważnym elementem było ustanowienie nowego ładu ustrojowego po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Tymczasowym rozwiązaniem w pierwszych latach była Uchwała Sejmu Ustawodawczego z dnia 20 lutego 1919 r. w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa (tzw. Mała Konstytucja z 1919). Już po dwóch latach Sejm Ustawodawczy uchwalił Ustawę z dnia 17 marca 1921 r. - Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. Konstytucja marcowa). Przyjęła ona m.in. zasadę suwerenności narodu, podziału władzy i ochrony praw obywatelskich. Wprowadziła także system parlamentarny z dwuizbowym parlamentem, w którym Sejm otrzymał znacznie większe uprawnienia od Senatu. Znacznie słabsza była pozycja Prezydenta, wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe, oraz rządu, pozostającego w silnej zależności od Sejmu. Pierwszą istotną zmianą ustrojową była Ustawa zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję Rzeczypospolitej z 17 marca 1921 r. (tzw. Nowela sierpniowa) z 2 sierpnia 1926, która ograniczyła część uprawnień Sejmu i wzmocniła rolę Prezydenta. Kolejnym krokiem na drodze przemian ustrojowych wprowadzanych przez rządzącą od 1926 sanację było uchwalenie nowej ustawy zasadniczej - Ustawy konstytucyjnej z 23 IV 1935 roku (tzw. Konstytucja kwietniowa). Zakładała ona autorytarny model sprawowania władzy, w którym szczególną pozycję zajmował wybierany przez Zgromadzenie Elektorów Prezydent Rzeczypospolitej[4]. Był on zwolniony z odpowiedzialności politycznej i konstytucyjnej oraz powoływał rząd odpowiedzialny politycznie przed Sejmem. O marginalizacji roli parlamentu przesądził nowy system wyborczy, znacznie ograniczający możliwości opozycji.
Polska Ludowa
W końcowej fazie II wojny światowej faktyczną władzę na ustanowionym w nowych granicach obszarze Polski przejęły organy powołane przez polskich komunistów współpracujących z ZSRR. Pierwszym wyznacznikiem ram nowego ustroju był ustalony w Moskwie manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, który de facto delegalizował Konstytucję kwietniową, przywracając jednocześnie moc obowiązującą Konstytucji marcowej. Tymczasowo ustanowił także Krajową Radę Narodową, jako organ parlamentarny oraz odmawiał legalności Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej znajdującemu się na emigracji. W 1947 zorganizowano wybory, które wyłoniły skład Sejmu Ustawodawczego. Dokładnie miesiąc po wyborach uchwalił on Ustawę Konstytucyjną z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. mała Konstytucja z 1947). Nawiązywała ona treścią do części postanowień Konstytucji marcowej, wprowadziła także
(…)
…. Z drugiej strony silne uprawnienia miał wyłaniany w powszechnych wyborach prezydent (od 1990 Lech Wałęsa), który poza licznymi kompetencjami w zakresie polityki zagranicznej, obronności i bezpieczeństwa państwa, uzyskał także bezpośredni wpływ na wybór ministrów spraw wewnętrznych, obrony narodowej i spraw zagranicznych (tzw. resorty prezydenckie).
Jednocześnie swoją pracę rozpoczęła Komisja Konstytucyjna…
… ustanowiony został model zbliżony do parlamentarno-gabinetowego, jednak w rzeczywistości realną władzę sprawował aparat Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), podporządkowany dyrektywom sowieckim.
W okresie stalinizmu trwały prace nad nową ustawą zasadniczą, wzorowaną na Konstytucji Związku Radzieckiego z 1936. Efektem przygotowań była Konstytucja Polskiej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)