To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
EWOLUCJA POLSKIEGO SYSTEMU FONOLOGICZNEGO
Doba staropolska System wokaliczny Zasadniczymi dążnościami w dobie staropolskiej były:
1. przekształcanie się różnic iloczasu w różnicę barwy samogłosek e, a, o długie
2. przekształcanie się iloczasu i barwy samogłosek nosowych
3. zanik iloczasu bez zmiany barwy samogłosek i, y, u
Przykłady: 1 .Różnica iloczasowa w długim e, a, o zanikała i przekształcała się ona w różnicę artykulacyjno - jakościową. Polegała ona na podwyższeniu języka, czemu przy wymowie e towarzyszyło nieznaczne wysunięcie języka ku przodowi, a przy wymawianiu a i o niewielkie cofnięcie i zaokrąglenie warg. W rezultacie dawne długie e, a, o przeobraziły się w krótkie pochylone. Końcowa faza tego procesu przypada na XV wiek. Przemawia za tym oznaczanie w niektórych zabytkach samogłosek podwójnymi literami. Jest duże prawdopodobieństwo, że zanikowi iloczasu sprzyjał wpływ ruski. 2. Staropolski rozwój samogłosek nosowych pozostaje w łączności z procesem zmiany iloczasu na wartość barwy. Język początkowo miał dwie pary nosówek, które przeciwstawiał swe człony iloczasem i barwą: dwie krótkie i dwie długie, dwie przednie i dwie tylne. Nieznaczna różnica barwy sprawiła, że zasób nosówek ograniczył się w XV wieku do dwóch różniących się iloczasem, a pod względem barwy zrównanych w brzmieniu z niskim prawie środkowym a. Dokonuje się także rozwój zróżnicowania barwy nosówki przedniej i tylnej, występuje ona w postaciach: nosówki przedniej ą//ę, nosówki tylnej ą//å//σ. 3 .Najstarszy akcent epoki przedpiśmiennej był swobodny tzn. nie związany z jakąś określoną zgłoską i ruchomy tzn. w różnych formach tego samego wyrazu mógł się przenosić. Rozwój idzie właśnie w kierunku zaniku tej swobody, czyli do związania go na stałe z jakąś głoską. W pierwszym etapie ustalania się akcentu przywiązuje się on prawdopodobnie do zgłoski początkowej wyrazu. Przemawia za tym obecność jeszcze dziś akcentu inicjalnego w gwarach: podhalańskiej, południowośląskiej. Kiedy stały akcent inicjalny przeobraził się w akcent na zgłosce drugiej od końca i jak ten proces rozwijał się terenowo nie potrafi się nic pewnego powiedzieć.
System konsonantyczny Dokonujące się zmiany są w tej dobie nieliczne:
przejście zmiękczonych przedniojęzykowych zębowych z', s' w miękkie średniojęzykowe ź, ś. proces ubezdźwięczniania wstecznego - postępujący proces zaniku dźwięczności spółgłosek zwartych, szczelinowych i zwarto - szczelinowych przed następującą bezdźwięczną i w wygłosie został wywołany zanikiem jerów i zaczął się przed XV wiekiem i w ciągu niego zakończył
uproszczanie grup spółgłoskowych - w XV w. dokonuje się uproszczanie grup spółgłoskowych. Wyrazy z grupami nieuproszczonymi spotykamy w zabytkach z XIV wieku - „Kazania świętokrzyskie”, „Psałterz floriański” -
(…)
… zwarcia. Doba nowopolska
zanik samogłosek pochylonych - na przełomie XVIII/XIX w. Wychodzi całkowicie z użycia a pochylone; pozostaje tylko a jasne. W tym samym czasie zanika pochylone o jako odrębny fonem. Spływa się ono w wymowie z u. W XVII/XVIII zaczyna się zacierać odrębność pochylonego e, które zanika. redukcja grupy -ija, -yja w wyrazach zapożyczonych - rzeczowniki żeńskie, głownie zapożyczone…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)