1. Grafia prosta - z trudem dopasowuje się do alfabetu Łacińskiego, brak dwuznaków i trojznaków. Brak znaków dla nosówek, spół miękkich i zwartoszelinowych, wieloznaczność liter i głoski, zapisywana różnymi sposobami, np. `u' u, v, `i' y, i, `ć' c, ch, che, 2. Grafia złożona (XV) wprowadzenie dwóznaków i trójznaków, mieszanie znaków głosek dźwięcznych bezdźwięcznych. Rozróżnienia i , y. Ą a, ę en, dź d, ś s, ss, sch, sz. 3. Zasady ort XVI a) XVI wieczne polskie fonogramy. Fonogram - to znak pisany mający postać jednej litery lub zespołu liter, dwuznaków lub trójznaków, odp jednemu fonemwi (l,T, ć,ś, ź,ch,cz,dzi)
- Uporządkowanie pisowni szeregów s - ś - sz, c-ć-cz.
- zróżnicowanie opozycji s - z
- ust znaków dla nosówek, w miejsce en, an, on
- stosowanie i w roli wykładnika miękkości spółgłoski, przed samogłoską.
- utrzymanie średniowiecznego oznaczenia j przez i, przed samogłoską (oboie), oraz y przed spółgłoska w wygłosie (bayka)
- oznaczenie sam pochylonych
- odróżnienie l, ł b) sposoby oznaczania w piśmie różnych rodzajów głosek. - nosówki; i , y ; pisownia rz; oznaczenie miękkości; odpowiedniki syczących i szumiących są wspólne dla XVI wiecznych drukarzy; spółgłoski ciszące tj. ś,ć, sz,cz, są uzaleznione od zwyczajów ort poszczególnych grup; U - miało dwa odpowiedniki graficzne (u, v) stosowane regularnie.
c) podsumowanie: Ortografia ma charakter kompilacyjny, wyprecyzowany przez pisarzy średniowiecznych, zmodernizowany przez Krak. Drukarzy. Dwuznaki były powszechnie znane i używane w Europie w XVIw. Polska grafia stała się dojrzała i zmieniła się już głownie przez zmiany w mowie. Reformy te stały się, źródłem kłopotów ort: pisownia łączna, duże -małe litery. Pisownia i ,j, -ym, -em. 4. Zabytki
-IXw. Geograf bawarski - rękopis łac, zapis nazw plemion późniejszego państwa polskiego.
- Xw. Dagome iudex - w tym dokumencie Mieszko pierwszy oddawał swoje państwo pod opiekę papieża. Tekst łac, zapisy polskich nazw, np.: Kraków, Odra,Gniezno.
- XII Bulla Gnieźniejska - 1136, dokument w którym papież bierze pod opiekę, dobra arcybiskupa Gnieźnieńskiego. Dokument Łaciński, 410 nazw polskich. - XIII Księga Henrykowska - Opis klasztoru Cystersów w Henrykowie, pierwszy zapis zdania po polsku( ok. 1270 roku) -XIII Bogurodzica .
- XIV Kazania Świętokrzyskie - północna małopolska, zbór kazań itd.. W języku polskim.
- XIV =Psałterz Floriański, psalmy po polsku, ale też po łacinie i niemiecku, najobszerniejszy polski zabytek językowy.
= Kazania Gnieźniejskie
(…)
… łacińskim (widoczne wpływy gram. Łac.)
- niepraktyczny proponowany sposób zapisu
- punktem wyjścia była litera, nie głoska
- niekonsekwencja w zapisie znaków m, n, s, sz, ś
- brak znaków diakrytycznych
- niepotrzebne użycie `th' do zapisu `t'
- możliwa inspiracja traktatem Husa (wpływy czeskie)
b) Zaborowski - 1513 r, drukowany traktat po łacinie. Wystąpił z własnym pomysłem oznaczenia samogłosek jasnych i pochylonych, nosówek, spółgłosek miękkich i zmiękczonych, ciszących i szumiących. Proponował wprowadzenie nowej litery `î' na oznaczenie y oraz stawianie pojedynczych lub podwójnych kropek nad niektórymi literami, aby oznaczyć ich miękkość. Zaborowski wyczerpująco i konsekwentnie opracował swój traktat. Ukazał się w 11 przekładach, lecz przez obfitość znaków diakrytycznych okazał się zbyt trudny…
…
3. Forma gram języka literackiego utorzsamiona z dialektem wielkopolskim
Zwolennicy: Urbańczyk, Spławiński, Łoś, Rospond.
Właściwa dyskusja 1911. Przyjęto za podstawę kształtowania się jezyka lit. Dialekt wielkopolski. Jednak kładą nacisk na wczesne uczestnictwo innych dialektów, głownie małopolskiego.
Objawy ram i mazurzenie wskazują taki pogląd. Kyraszkiewicz, Stieber, Klemensiewicz. Dmochowski…
…, ujawniające właściwości języowe - różnica w mowie i w piśmie, np.: Pasałterz Floriański. Im bardziej zabytek literacki tym mniej dialektyzmów, np. roty sądowe. 8) Mazurzenie - uproszczenie systemu opozycji s,z,c,dz,: sz,dż, cz , ż: ś,ź,ć,dź. Poprzez redukcję jednego z tych szeregów: np.: cas, zaba, jezdzenie. Dwie hipotezy genezy mazurzenia. 1. Wpływy obcojęzyczne (jeden jezyk na s i sz, a drugi tylko s…
…, nie zdobył powszechnego uznania.
ZALETY
WADY
- pierwszy i jedyny traktat doby stpol.
- świadectwo postępu i dorobku osiągniętego w epoce średniowiecza
- odzwierciedlenie stanu polszczyzny XV-wiecznej
- próba uporządkowania chaosu w zapisie doby stpol.
- dokumentuje cechy języka (twarde : miękkie)
- zwrócenie uwagi na iloczas samogłosek
- wprowadził opozycję samogłosek krótkie : długie - traktat w języku…
… i się nie przyjął, stanowił zbyt śmiałe naruszanie tradycji.
c) Murzynowski - 1551r, jego propozycje są przybliżone do stanu dzisiejszego. Sposób zapisu spółgłosek miękkich poprzez kreski nas spółgłoskami, odróżnienie a, e pochylonego i zwykłego. Dźwięczność i bezdźwięczność oznaczył na podstawie etymologii, jednak widoczne są też odchylenia w stronę zapisu fonetycznego.
5. Dialektologia historyczna - nauka…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)