XV. EMMANUEL MOUNIER (1905-1950) I PERSONALIZM 1. Życie
Emmanuel Mounier urodził się 1 kwietnia 1905 roku w Grenoble, w rodzinie mieszczańskiej. W swoim mieście rodzinnym studiował najpierw nauki przyrodnicze, następnie medycynę, a wreszcie filozofię. Jego nauczycielem filozofii był uczeń H. Bergsona, Jacques Chavalier. Pod jego wpływem Mounier zbliżył się do filozofii platońsko-augustyńskiej.
W 1927 roku wyjechał do Paryża, gdzie nawiązał kontakty z aktywnymi myślicielami katolickimi, przede wszystkim z J. Maritainem, J. Danielou i J. Guittonem. W 1930 roku Mounier założył czasopismo "Esprit", w którego redakcji znaleźli się nie tylko katolicy. Czasopismo to preferowało tzw. katolicyzm otwarty. Przede wszystkim postulowano oczyszczenie katolicyzmu z przenikających do niego elementów cywilizacji mieszczańskiej, kapitalizmu, liberalizmu, polityki. Środowisko "Esprit" wzywało do podjęcia dialogu chrześcijaństwa z marksizmem i z lewicą społeczną.
Podczas wojny Mounier był aresztowany za związki z ruchem oporu. Po wojnie zajmował się dalszym redagowaniem "Esprit" oraz pisarstwem. Wydał 165 numerów czasopisma oraz 15 książek. Zmarł nagle 22 marca 1950 roku. W latach 1961-1965 zostały wydane wszystkie jego dzieła w czterotomowych Oeuvres. Najważniejsze dzieła Mouniera to: Wprowadzenie do egzystencjalizmów, Co to jest personalizm?, Chrześcijaństwo i pojęcie postępu.
2. Znaczenie personalizmu Mouniera
Preferowana przez Muoniera nazwa "personalizm" wywodzi się od łacińskiego słowa persona ("osoba"). Mianem personalizmu określa się nurt filozoficzny, który podkreśla wartość osoby ludzkiej. Nurt ten zrodził się jako protest przeciwko wszelkim formom urzeczowienia człowieka. Podkreśla on, że byt osobowy znajduje się na szczycie hierarchii bytów. Odznacza się on takimi cechami, jak: duchowość, wolność, możliwość samookreślenia się, możliwość wyrażania się w swoich dziełach i zachowaniach. Personaliści traktują ludzką osobę zawsze jako cel, nigdy zaś jako środek do jakiegoś celu. Wartości realizowane w życiu społecznym mają być podporządkowane rozwojowi osoby. Osoba ludzka ma charakter dialogiczny, polegający na potrzebie nawiązywania relacji z innymi osobami, w tym także z Bogiem pojętym osobowo. We współczesnej filozofii możemy spotkać różne odmiany personalizmu.
W filozofii polskiej największy wkład w rozwój personalizmu wniósł Karol Wojtyła. Znalazł on wyraz przede wszystkim w takich pracach, jak: Miłość i odpowiedzialność oraz Osoba i czyn. Według Wojtyły, osoba ludzka realizuje się w czynach. Czyn jest tą sytuacją, w której najpełniej objawia się osoba. Czyn może być analizowany zarówno od strony obiektywnej, "zewnętrznej", jak i od strony przeżyciowej, "wewnętrznej". Wojtyła przeciwstawia czyn ludzki oraz dzianie się. W człowieku dzieją się różne procesy, takie jak: oddychanie, bicie serca, poczucie pragnienia, itd. Człowiek jest podmiotem tych procesów. Może powiedzieć np.: "ja oddycham", "ja odczuwam głód". Nie jest jednak ich sprawcą. Człowiek jest sprawcą tylko swoich czynów, działań. W nich się wyraża osoba ludzka i przez nie osoba ludzka może być poznana. Tym, co odróżnia czyn od procesów, które się dzieją w człowieku, jest wolność. Rdzeniem wolności jest tzw. samostanowienie. Człowiek wolny jest przede wszystkim zależny od samego siebie. Poprzez akty decyzji człowiek kształtuje się pod względem moralnym. Ze samostanowieniem człowieka wiążą się jeszcze dwie postawy, które Wojtyła określał nazwami: sapopanowanie i samoposiadanie. Samopanowanie polega na tym, że to osoba ludzka jest źródłem decyzji, ona jest tym, co panuje w człowieku. Samopanowanie wyraża się w samoposiadaniu. Osoba ludzka ma we władaniu swoje władze. Panuje nad nimi, ma je w swoim rozporządzaniu. Osobie ludzkiej przysługuje specyficzna godność. Do pełnego zrozumienia osoby należy również rozważenie relacji do innych osób i do Boga. Wspólnota ludzka jest zawsze wspólnotą osób. Osoba ludzka jest zdolna do uczestnictwa. Jest to taki sposób obecności wobec drugiego człowieka, który nie niszczy jego wolności ani jego samoposiadania. Samozrozumienie człowieka i jego sapospełnienie jest możliwe dzięki jego relacji do Boga. Jest to relacja osobowa. Bóg nie degraduje ludzkiej osoby, ale dopomaga człowiekowi w pełnym stawaniu się osobą.
(…)
…. Samozrozumienie człowieka i jego sapospełnienie jest możliwe dzięki jego relacji do Boga. Jest to relacja osobowa. Bóg nie degraduje ludzkiej osoby, ale dopomaga człowiekowi w pełnym stawaniu się osobą.
3. Poglądy Mouniera
A. Osoba i wspólnota
Osoba według Mouniera nie jest bytem ani przedmiotem. Nie jest też ona jakąś kombinacją cech. Nie jest wreszcie wyłącznie indywiduum. Osoba jest niedefiniowalna…
…. Właściwą odpowiedzią na ten fakt jest tolerancja, pluralizm, pozwalający osobom ludzkim rozwijać się zgodnie z przyjętą przez nie hierarchią celów i wartości w ramach społeczeństwa, realizując dobro wspólne. Kierując się kryterium dobra osoby i możliwości jej rozwoju Mounier krytykował różne formacje polityczne, zarówno totalitaryzm, jak i mieszczańską demokrację. Był też zdecydowanym antykapitalistą…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)