Fale tsunami Fale tsunami są pojedyńczymi falami długimi, powstającymi na skutek trzęsienia ziemi występującego pod dnem morskim (najczęściej), w wyniku podwodnych wybuchów wulkanów lub eksplozji wulkanów na morzu (np.wybuch wulkanu Karakatau, 26- 28.08.1883r.) albo też obsunięcia się mas gruntu do morza (Zatoka Lituya na Alasce, 9.06.1958 r.). Pod względem genetycznym tsunami traktuje się jako fale sejsmiczne. Fale tsunami charakteryzują się znaczną długością, rzędu kilkunastu - stukilkudziesięciu tysięcy metrów, ich wysokość na otwartym, głębokim oceanie wynosi kilka metrów. Ze względu na bardzo duże długości prędkość przemieszczania tych fal jest duża (rzędu kilkuset km na godzinę) i nawet na dużych głębokościach przemieszczają się jako fale płytkowodzia [c =(g*h)^0.5]. Stromość fal tsunami na otwartych, głębokich wodach jest bardzo mała, stąd, na takich akwenach nie stanowią nie tylko jakiegokolwiek zagrożenia dla statków, lecz są wręcz niezauważalne (czyli jest trochę inaczej, niż przedstawiają to filmy grozy, w których tsunami stanowi jedynie pretekst do ciągania anorektycznych blondynek po płonącej siłowni przez oficera o urodzie i manierach prowincjonalnego fryzjera). W monencie dojścia do strefy brzegowej, poruszająca się z dużą prędkością fala długa staje się falą przyboju o stromym czole, jej wysokość wzrasta. Wzrost wysokości fali tsunami uzależniony jest od początkowej wysokości (energii fali), szerokości i nachylenia strefy przybrzeża,w której zachodzi dyssypacja energii fali oraz od topografii linii brzegowej. Im szerszy i o mniejszym nachyleniu szelf, tym silniejsze rozpraszanie energii fali i fala tsunami dochodząca do linii brzegowej ma mniejszą wysokość. W skrajnych przypadkach wysokość fali tsunami sięgać może kilkunastu metrów. Szczególnie duże wysokości fal tsunami obserwuje się w sytuacjach, gdy wąski, dość stromo nachylony szelf przylega do zatok w linii brzegowej. W zatoce dochodzi do dodatkowego spiętrzenia wody. Ponieważ batymetrię podbrzeża i topografię linii brzegowej można traktować jako stałą (w sensie braku zmian w czasie), pewne odcinki wybrzeża szczególnie narażone są na częstsze niż na innych odcinkach brzegu występowanie fal tsunami. Nadejście fali tsunami zazwyczaj poprzedzone jest szybkim obniżeniem lustra wody o 1-4 metry, które trwa od kilku do kilkunastu minut, po czym następuje gwałtowne i szybkie podnoszenie się poziomu morza, zakończone nadejściem fali tsunami o dużej, kilku - kilkunastometrowej wysokości. Zazwyczaj najwyższa jest pierwsza fala tsunami, po której
(…)
… publikacjach i podawane jako przykład w podręcznikach. Poświęcono mu kilka
bardzo ciekawych stron WWW (patrz linki).
Mapa Lituya Bay (Alaska). Oznaczony rejon wystąpienia obwału mas gruntu i zwietrzeliny skalnej oraz
wysokości maksymalnego poziomu wody w przemieszczającej się fali tsunami. Reprodukcja z radzieckiego
Atlasu Morskiego - Ocean Spokojny (Ministerstvo Oborony, Voenno-Morskoj Flot, 1974). Uwaga…
…) z Mariners Weaher Log (2/1978)
Niszczycielskie działanie tsunami objawia się w strefie przybrzeżnej, gdzie tworzą one
wysoki, stromy wał wody, uderzający w brzeg z dużą prędkością i zmiatający wszystko po
drodze. Szczególnie narażonena zniszczenia są urządzenia hydrotechniczne, infrastruktura
portowa, statki znajdujące się w portach i i na płytkich, przyportowych redach. W przypadku
wystąpienia tsunami…
…, występują fale tsunami na Morzu Śródziemnym, zwłaszcza
przy wybrzeżach Północnej Afryki (Algeria, Marokko), gdzie strefa przybrzeżna wykazuje
stale niewielką aktywność sejsmiczną.
Odpowiednio silne trzęsienie ziemi, nawet oddalone, jest w stanie wywołać wysoką falę
tsunami w ogromnej odległości. Jako przykład może służyć reprodukcja mapy poniżej:
Silne tsunami pochodzenia sejsmicznego.Chilijskie trzęsienie…
… w porcie Hilo na wyspie Hawaii (10 m!), sprawdź położenie tego portu
(topografię linii brzegowej). Zwróć uwagę na wysokość fali tsunami na pacyficznych wybrzeżach Japonii.
Reprodukcja mapy z radzieckiego Atlasu Morskiego - Ocean Spokojny (Ministerstvo Oborony, VoennoMorskoj Flot, 1974).
Prognoza fal tsunami nie jest możliwa, brak bowiem możliwości prognozy trzęsienia ziemi.
Ze względu jednak na fakt…
… oznaczony na mapie i widoczny na zdjęciu
poniżej) do wód głębokiego tu na około 130 m fiordu. Spowodowało to "wypchnięcie" mas
wody we wszystkich kierunkach, najsilniejsze na przeciwległy stok fiordu, gdzie zasięg
pionowy fali był najwyższy. Następnie fala przemieszczała się wzdłuż fiordu, w końcowej
części przenosząc kotwiczący w przyujściowej części fiordu sejner rybacki ponad zamykającą
fiord mierzeją…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)