Mocarstwowość w polityce zagranicznej państw Kryteria wyróżniania mocarstw - mocarstwa - mogą w ostatniej instancji decydować o wojnie i pokoju na skale światową,
posiadają faktyczna i potencjalną zdolność do wykorzystania wszelkich aktywów i pasywów dla osiągnięcia celów i zaspokojenia potrzeb w środowisku międzynarodowym - brak jednego z kryteriów może doprowadzić do spadku rangi mocarstwa (ZSRR brak miernika ekonomiczno- technologicznego) Kryteria: populacyjno - demograficzne - wiek, liczba, wykształcenie, gęstość zaludnienia (USA- mniej mieszkańców niż Chiny, ale nie są jeszcze mocarstwem)
terytorialne - wielkość, ukształtowanie terenu, charakter granic, bogactwa naturalne; rozlegle terytorium = większa różnorodność bogactw mineralnych = samowystarczalność razie ewentualnego konfliktu lub kryzysu, np.: kryzys naftowy 1973-1974- USA i ZSRR mają tylko swoje; największe USA, Rosja, Chiny, Kanada, Brazylia, Indie; Fr i UK chociaż wielkiej 5 to straciły terytorium pokolonialne poziom rozwoju ekonomicznego- technicznego państw- wyższa nowoczesność struktury gospodarki narodowej i stały dostęp do surowców = większa możliwość odniesienia sukcesu ekonomicznego czasie wojny i pokoju zysk ze sprzedaży władnych towarów wykorzystywanie narzędzi ekonomicznych nacisku na słabsze państwa
dobrze zorganizowana , nowoczesna gospodarka ChRL wykorzystując swój potencjał zbliża się do mocarstw
Militarne- w dobie rozwoju ekonomiczno- technicznego traci na znaczeniu posiadanie broni ofensywnej= wywieranie nacisku na słabsze państwa, w strefie wpływów
posiadanie broni atomowe= odstraszanie
Rosja kusi byłe republiki „parasolem nuklearnym”
Typologia mocarstw- Według zasięgu wpływów : Globalne - USA, ZSRR Inaczej światowy
Posiadanie odpowiedniego potencjału ekonomicznego, militarnego, polityczny by oddziaływać w skali całego świata i we wszystkich dziedzinach życia międzynarodowego Państwa o interesie zlokalizowanym na całej kuli ziemskiej, nawet w Kosmosie (USA, ZSRR)
Mocarstwa uniwersalne (universe- wszechświata)
Supermocarstwo - pojecie po II WŚ, akcentowało potencjał wojskowy= maja zdolność wykorzystania i produkcji broni atomowej = mocarstwa atomowe (mogą decydować o losach wojny, pokoju i przyszłości świata) Regionalne - Francja, Japonia, Brazylia W sposób znaczący wybijają się potencjałem i działaniem w regionie Aktywna polityka w danym regionie zmierzająca do realizacji mocarstwowych celów zakreślonych jednak na o wiele mniejsza skalę w porównaniu do światowych
(…)
… i zdobywanie nowych stref wpływów, stref interesów (takiej, gdzie nie ma liderów, tylko interesy państw się krzyżują) => ZSRR strefa wpływów Europa Środkowa, a interesów Afryka i Azja
Żarzenie do zdobywania i utrzymywania dominacji w niektórych regionach (szczególnie ekonomicznej)
Środki i metody polityki zagranicznej mocarstw - środki = zasoby i instrumenty uruchamiane przez państwo, aby osiągnąć wyznaczone…
… role kierownicza, wyraźnie wybijając się z ogólniejszego zbioru państw średnich
Np.: Japonia i Niemcy- ożywiona działalność w sferze przemysłowo- handlowej
Państwa OPEC - wielkie mocarstwa stanowiące grupę państw najsilniejszych skupiają w sobie mocarstwa formalne ( w RB ONZ), mocarstwa selektywne, globalne etc.
- wielkie mocarstwa- od Kongresu Wiedeńskiego 1815 r. - Akt Czwórprzymierza z 1815 r. UK…
… państwa - stron Układu Warszawskiego zorganizowane w celu omówienia możliwości podjęcia wspólnych akcji represyjnych (14-15.07) list podpisany przez zSRR, NRD, Węgry, Polske, Bułgarię = wyraźne ostrzeżenie dla Czech
ZSRR mistyfikacja polityczna wobec Węgier- 3.11.1956 w Tokol rokowania o wycofanie wojsk sowieckich, delegacja rządu węgierskiego podstępnie uwięziona przez szefa KGB Sierowa, opanowanie…
…, wprowadzenie stanu wojennego Polsce
Stacjonowanie wojsk ZSRR na terenie państw bloku wsch. Powołanie Zjednoczonego Dowództwa Wojsk Układu Warszawskiego na czele z radzieckim marszałkiem Iwanem Koniewem, Mianowanie radzieckiego marszałka Rokosowskiego marszałkiem, ministrem obrony narodowej i wicepremierem w PRL Popieranie stron konfliktów (Korea '50, Wietnam i Kongo '60)
- metody ekonomiczne- pomoc słabszym…
…, blokady, embarga,
Po II WŚ- Plan Mashella 1947 (narzędzie powstrzymania wzrostu sil lewicowych)
Zakaz świadczenie usług portowych dla statków radieckiech w portach amerykańskich 1958 ZSRR całkowite embargo na handel z Finlandią
1948- Blokada Berlina
- metody kulturowo- ideologiczne: propaganda, świadczenie usług w sferze kulturalno= oświatowej
propaganda ideologiczna ZSRR- głoszenie haseł hegemonii…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)