To tylko jedna z 9 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
KRAJOWA KONFERENCJA BADAŃ RADIOGRAFICZNYCH - „POPÓW 2005” 26 - 28 września 2005 r Sławomir Mackiewicz IPPT PAN DYFRAKTOMETRIA RENTGENOWSKA W BADANIACH NIENISZCZĄCYCH - NOWE NORMY EUROPEJSKIE 1. Wstęp Dyfraktometria rentgenowska jest techniką badawczą znaną i szeroko stosowaną w dziedzinie fizyki ciała stałego, krystalografii oraz badań materiałowych. Przez wiele lat była to jednak technika stosowana głównie do badań naukowych związanych z określaniem struktury sieci krystalograficznych różnych substancji, wyznaczaniem ich komórek elementarnych oraz stałych sieciowych. Zakres zastosowań technik dyfraktometrycznych objął z czasem również obszary bliższe badaniom nieniszczącym. Do zastosowań takich zaliczyć można np. określanie składu fazowego materiałów, pomiary naprężeń czy też wyznaczanie tekstury materiałów polikrystalicznych. Istotnym czynnikiem wpływającym na zwiększenie wykorzystania technik dyfraktometrycznych w laboratoriach materiałowych był postęp w dziedzinie budowy dyfraktometrów rentgenowskich (budowa urządzeń przenośnych) oraz stworzenie specjalistycznych baz danych oraz programów komputerowych ułatwiających stosunkowo skomplikowaną analizę danych dyfraktometrycznych. Wzrost wykorzystania metod dyfraktometrycznych w laboratoriach przemysłowych spowodował konieczność ustalenia standardów wykonywania tego rodzaju badań w sposób podobny jak ma to miejsce w odniesieniu do innych metod badań nieniszczących. W odpowiedzi na to zapotrzebowanie powstała seria norm europejskich EN 13925 [1-3], w której sformułowano podstawowe wymagania odnośnie zasad wykonywania rentgenowskich badań dyfraktometrycznych materiałów polikrystalicznych i amorficznych a także wymagania dotyczące stosowanej w tych badaniach aparatury. W opracowaniu jest również wspomagająca norma terminologiczna [4] definiująca podstawowe terminy i pojęcia stosowane w badaniach dyfraktometrycznych. Ze względu na wykorzystanie promieniowania rentgenowskiego badania dyfraktometryczne można zaliczyć do grupy metod radiograficznych. Jednak podstawowa idea fizyczna leżąca u podstaw tej metody jest zasadniczo odmienna od idei klasycznej radiografii stosowanej dotychczas w badaniach nieniszczących. Odmienny jest również rodzaj informacji o materiale jaką można uzyskać w wyniku zastosowania tej metody. W tym sensie
(…)
… uporządkowanie atomów może być przy tym bardzo różna; mogą to być zarówno
pojedyncze monokryształy o rozmiarach rzędu centymetrów jak też ziarna materiałów
polikrystalicznych o rozmiarach rzędu mikrometrów. Typowe materiały techniczne (metale,
ceramika) są polikryształami składającymi się wielkiej liczby krystalitów ułożonych w sposób
przypadkowy w objętości materiału. Techniki stosowane w dyfraktometrii rentgenowskiej są
w pewnym stopniu zależne od tego czy badany obiekt ma formę pojedynczego monokryształu
czy też próbki polikrystalicznej jednak podstawowa idea dyfrakcji jest taka sama.
Na rys. 1 przedstawiono schemat ułożenia atomów w prostej sieci krystalograficznej.
Rys.1. Przykładowy schemat ułożenia atomów w sieci krystalicznej z oznaczeniem różnych
grup (rodzin) wzajemnie równoległych płaszczyzn…
… lub odbiciem Bragga.
Warunki jakie muszą być spełnione aby efekt ten wystąpił zostały po raz pierwszy
podane przez Bragga w 1913r i noszą nazwę prawa Bragga:
2d sin( ) n
(1)
gdzie:
d – odległość między sąsiednimi płaszczyznami atomowymi
θ- kąt dyfrakcji (patrz rys.2)
- długość fali promieniowania rentgenowskiego
n – liczba naturalna
Równanie (1) wyraża w prosty sposób warunek odbicia interferencyjnego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)