Dwuczynnikowa teoria emocji Ludzie cz ę sto wykorzystuj ą obserwacje w ł asnego zachowania, by rozpozna ć swoje pogl ą dy i okre ś li ć , jacy s ą . By ć mo ż e zastanowi ł e ś si ę nad tym, czy podobnie post ę pujemy, gdy chodzi o inne przekonania dotycz ą ce nas samych. Na przyk ł ad twoje emocje — to, jak bardzo w danej chwili czujesz si ę zadowolony, rozgniewany albo zaniepokojony — sk ą d wiesz, której z nich do ś wiadczasz? Pomy ś l o jakim ś momencie z przesz ł o ś ci, gdy by ł e ś rozgniewany — jak doszed ł e ś do tego, ż e odczuwa ł e ś w ł a ś nie gniew? Przypuszczalnie pytanie brzmi do ść g ł upio; wydaje si ę , ż e po prostu wiemy, jakie s ą nasze uczucia, bez potrzeby my ś lenia o tym, czy te ż bez wcze ś niejszego wdawania si ę — jak to sugeruje teoria spostrzegania siebie — w obserwacj ę w ł asnego zachowania. Cho ć mo ż e si ę wydawa ć , ż e po prostu wiemy, co odczuwamy, do ś wiadczenie emocji nie jest wcale tak proste. Stanley Schachter (1964) zaproponowa ł teori ę emocji, zgodnie z któr ą wnioskujemy o naszych emocjach w taki sam sposób jak o w ł asnych cechach albo zainteresowaniu grami matematycznymi, czyli obserwuj ą c swoje zachowanie i je wyja ś niaj ą c. Ró ż nica jest jedynie w rodzaju zachowania, które obserwujemy. Zdaniem Schachtera podobnie do bohaterów powie ś ci Tomasza Manna (cytowanej powy ż ej) ś ledzimy nasze zachowania wewn ę trzne — mianowicie to, jaki jest stopie ń odczuwanego przez nas fizjologicznego pobudzenia. Je ś li czujemy si ę pobudzeni, próbujemy okre ś li ć tego przyczyn ę . Na przyk ł ad za ł ó ż my, ż e serce ci ł omoce i odczuwasz napi ę cie cia ł a. Czy to dlatego, ż e ujrza ł e ś swojego profesora, który przed ł u ż y ł ci termin oddania pracy, poniewa ż w ł a ś nie tego dnia mia ł e ś rzekomo pojecha ć na pogrzeb babci, czy te ż dlatego, ż e dostrzeg ł e ś kogo ś stoj ą cego obok profesora — osob ę , na której ci bardzo zale ż y? Odczuwasz strach zwi ą zany z nieczystym sumieniem czy mi ł o ść skr ę caj ą c ą ci ż o łą dek? Teoria Schachtera nazywana jest dwuczynnikowa teori ą emocji , poniewa ż zrozumienie w ł asnych stanów emocjonalnych wymaga dwóch czynników czy te ż wykonania dwóch kroków: po pierwsze, musimy by ć w stanie pobudzenia fizjologicznego i je sobie u ś wiadamia ć ; po drugie, musimy poszuka ć dla niego odpowiedniego wyja ś nienia lub klasyfikacji. Poniewa ż nasze stany fizyczne same w sobie nie poddaj ą si ę ł atwo sklasyfikowaniu, dlatego by okre
(…)
… jego sensownego wyjaśnienia w sytuacji, w której się
znajdujesz, i znalazłeś je. Ergo, wpadasz we wściekłość. Tak właśnie w rzeczywistości się
działo. Uczestnicy eksperymentu, którzy dostali zastrzyk epinefryny, reagowali bardziej
impulsywnie niż ci, którzy otrzymali placebo.
Z teorii Schachtera wypływa intrygujący wniosek, że emocje doświadczane przez ludzi
mają do pewnego stopnia charakter arbitralny. Zależą…
…, 1962, s. 385). Drugi uczestnik eksperymentu
komentuje napastliwość pytań kwestionariusza. Staje się coraz bardziej rozgniewany i w końcu
z wściekłością drze go na kawałki, rzuca na podłogę i zdecydowanym krokiem opuszcza pokój.
Jak myślisz, co byś w takiej sytuacji czuł? Czy byłbyś również wzburzony.
Jak na pewno się domyśliłeś, prawdziwym celem eksperymentu nie było testowanie
widzenia. Badacze…
… pobudzenie (wskutek jego działania zwiększa się temperatura ciała, tempo pracy serca
i szybkość oddychania), a inni placebo nie prowadzące do żadnych zmian fizjologicznych.
Wyobraź sobie, jakie byłyby twoje doznania po otrzymaniu epinefryny: właśnie kiedy
czytasz obcesowy, obraźliwy kwestionariusz, zaczynasz odczuwać pobudzenie. (Przypomnijmy,
że nie powiedziano ci, iż środek, który ci zaaplikowano…
…. W jaki sposób reagowali na to prawdziwi
uczestnicy eksperymentu? Jeśli otrzymali wcześniej epinefrynę, ale nie powiedziano im, jaki
wywiera ona wpływ, wnioskowali, że oni najwidoczniej także są w euforii, i często przyłączali
się do zabaw improwizowanych przez pomocnika eksperymentatora.
Badania Schachtera i Singera (1962) znalazły się wśród najsłynniejszych eksperymentów
w psychologii społecznej, ponieważ dowodzą…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)