Definicje filozofii. Niektóre nauki filozoficzne i ich problematyka. Klasycznie definiujemy filozofię jako teorię rzeczywistości; naukę dążącą do najogólniejszego poznania świata i koniecznościowego wyjaśnienia ostatecznych racji jego istnienia i jego poznania. Oprócz tej definicji występują też inne, „nieklasyczne”, tzn. związane z takimi a takimi koncepcjami filozoficznymi (np. neopozytywistyczne rozumienie filozofii), o czym będziemy jeszcze mówić. Ponadto możemy zdefiniować filozofię jako zbiór nauk , którymi są m.in.: metafizyka (teoria bytu), ontologia (teoria przedmiotu) , teoria poznania (epistemologia), antropologia (filozofia człowieka), etyka, teodycea (filozofia Boga), kosmologia filozoficzna (filozofia przyrody), estetyka (filozofia piękna, filozofia sztuki), semiotyka (teoria znaku), logika, semantyka (teoria znaczenia). Każda z tych nauk posiada swój odrębny przedmiot, aczkolwiek między naukami filozoficznymi zachodzą istotne zależności, gdyż rozstrzygnięcia teoretyczne w dziedzinie metafizyki znajdują swoje teoretyczne konsekwencje np. w antropologii czy etyce. Jeśli staniemy na stanowisku fizykalizmu metafizycznego uznającego tylko to, co fizyczne za realnie istniejące, wtedy człowieka (→antropologia) też będziemy traktować jako byt tylko i wyłącznie fizyczny (a nie np. psychofizyczny). Co więcej, wtedy (tj. na gruncie fizykalizmu metafizycznego) trudno będzie nam postępowanie moralne (→etyka) człowieka oprzeć na jakichś normach absolutnych (nieobalanych, niepodważalnych). Ta na pierwszy rzut oka „abstrakcyjna” zależność między naukami filozoficznymi ma kolosalne znaczenie w ludzkiej kulturze, w społeczeństwie i funkcjonowaniu państwa. To znaczenie może być pozytywne (filozofia, która afirmuje godność osoby ludzkiej pozwala oprzeć budowę kultury i państwa na zdrowych fundamentach) oraz negatywne, czyli dehumanizujące stosunki międzyludzkie, niszczące cywilizację. Widać to szczególnie państwach, które w swoim prawodawstwie właśnie na gruncie fizykalizmu metafizycznego (nawet nie głoszonego otwarcie) wprowadzają takie a nie inne drastyczne „unormowania” dotyczące ludzkiego życia („prawo do” eutanazji czy aborcji) . Metafizyka zajmuje się problematyką bytu, czyli tego, co realnie istnieje. Usiłuje odpowiedzieć na takie m.in. pytania: co to znaczy istnieć? Jaki jest sens istnienia? Dlaczego istnieje świat? Czy jest on samoistny? Czy są jakieś przyczyny, racje jego istnienia? Czy świat jest wieczny, czy ulegnie zniszczeniu? Jaka jest struktura świata, jaka jest struktura poszczególnych bytów (co w nich możemy wyróżnić; co im przysługuje bezwzględnie, a co tylko przypadłościowo)? Z kolei epistemologia bada fenomen poznania ludzkiego, aczkolwiek zwykle nie od strony psychofizjologicznej . Wychodząc z niepodważalnego założenia, że owo poznanie faktycznie zachodzi (czyli odrzucając tzw. powszechny sceptycyzm kwestionujący poznawalność czegokolwiek), epistemologia usiłuje znaleźć kryteria poznania prawdziwego (nieomylnego), odpowiedzieć na pytania: dlaczego zachodzą błędy poznawcze (dlaczego ulegamy złudzeniom)
(…)
… innych ludzi, jaka jest struktura naszej świadomości i naszego umysłu itp.
Antropologia filozoficzna stara się odpowiedzieć na pytania: jaka jest struktura bytu ludzkiego (np. jeśli człowiek jest istotą psychofizyczną, to w jakich relacjach pozostają do siebie dusza i ciało?), w jaki sposób człowiek istnieje (np. czy tylko fizycznie?, czy kresem jego istnienia jest śmierć biologiczna?), jaką pozycję zajmuje człowiek względem innych bytów?, na czym polega ludzka wolność? i in. Naukę tę zwykle uważa się też za istotną część metafizyki (skoro teoria bytu bada to, co istnieje realnie, a człowiek, rzecz jasna, do realnych bytów należy, to antropologia jest po prostu metafizyką szczegółową), jednocześnie jednak antropologia filozoficzna musi korzystać z wiedzy empirycznej dotyczącej człowieka.
Etyka bada sferę…
… i praktycy np. eutanazji czy aborcji, którzy wprost twierdzą, że jednostki słabe, chore, w stanach beznadziejnych, „nieprzydatne społeczeństwu” mogą być eliminowane z niego przez jednostki zdrowe, młode i silne (darwinizm społeczny). Te „humanitarne” uzasadnienia, jak pokazują badania wielu lekarzy, mają się nijak do rzeczywistego postępowania eutanastów.
Zagadnienia metafizyczne należą do wyjątkowo…
… nazywa się psychologią filozoficzną (w odróżnieniu od „zwykłej psychologii”).O ile jednak o psychologii jako nauce możemy mówić dopiero od XIX w., kiedy się wyemancypowała z badań filozoficznych, filozoficznych tyle antropologia filozoficzna istnieje od starożytności. W przypadku psychologii należy też pamiętać o dwóch odmiennych podejściach do badanej problematyki: introspekcyjnym i behawiorystycznym…
… i praktycy np. eutanazji czy aborcji, którzy wprost twierdzą, że jednostki słabe, chore, w stanach beznadziejnych, „nieprzydatne społeczeństwu” mogą być eliminowane z niego przez jednostki zdrowe, młode i silne (darwinizm społeczny). Te „humanitarne” uzasadnienia, jak pokazują badania wielu lekarzy, mają się nijak do rzeczywistego postępowania eutanastów.
Zagadnienia metafizyczne należą do wyjątkowo…
…. W tej kwestii istnieją trzy główne stanowiska: determinizm, który kwestionuje istnienie ludzkiej wolności (freudyzm, marksizm, socjodarwinizm), tzn. uważa, że człowiek jest istotą zdeterminowaną, „zniewoloną” (przez popędy seksualne, stosunki społeczne czy uwarunkowania genetyczno-gatunkowe), indeterminizm, który przyznaje człowiekowi wolność w pewnych granicach (człowiek może racjonalnie pokonywać rozmaite…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)