To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
CENZURA CENZURA [łac.], kontrola w dziedzinie publicznego przekazywania informa cji , ograniczająca wolność publicznego wyrażania myśli i przekonań; polega na weryfikacji publikacji, widowisk, audycji radiowych, telewizyjnych itp., dokonywanej gł. przez organy państwowe lub kościelne z punktu widzenia zgodności ich treści z prawem, polityką państwa, obronnością, moralnością czy zasadami wiary (stąd cenzura polityczna, wojsk., obyczajowa, kościelna); odróżnia się cenzurę prewencyjną — przed upowszechnieniem dzieła i cenzurę represyjną — po jego rozpowszechnieniu (pociąga za sobą konfiskatę utworu oraz odpowiedzialność sądową lub adm.). Już w starożytności były znane przypadki cenzury represyjnej.
Cenzurę prewencyjną wprowadził po raz pierwszy 1487 Innocenty V III ; następstwem cenzury kościelnej był Index librorum prohibitorum , pierwszy wyd. 1559 , ostatni — 194 9 ; kompetencje w sprawie cenzury kościelnej ma papież i biskupi. Cenzura świecka rozwinęła się później niż kościelna.; rewolucyjne ruchy antyfeudalistyczne proklamowały zniesienie cenzury (2 poł. XVII w. w Anglii, koniec XVIII w. we Francji i USA). Współcześnie w wielu krajach zniesiono cenzurę, z wyjątkiem cenzury obyczajowej i wojsk.; niekiedy występuje cenzura represyjna; w krajach komunistycznych, w których cenzura stanowiła jedną z fundamentalnych cech systemu ustrojowego, dominowała wewnętrzna (nieformalna) cenzura redakcyjna i zinstytucjonalizowana cenzura prewencyjna. W Polsce edykt 1523 wprowadził kontrolę publikacji i sprowadzania książek zagr. ; 1617 wydano pierwszy indeks ksiąg zakazanych ; w XVIII w. represyjn ą cenzurę wykonywał marszałek wielki koronny, a prasa korzystała ze znacznej swobody po rozbiorach wszystkie publikacje objęto cenzurą prewencyjną wynikającą z antypolskiej polityki zaborców, wprowadzono też system koncesyjny wobec prasy ; cenzura była znies iona tylko w Królestwie Polskim w czasie powstania listopadowego , a po 1905 była złagodzona w praktyce;
w zaborze austr. i pruskim cenzura została zniesiona w czasie Wiosny Ludów , a następnie utrzymano cenzurę represyjną .
W II RP - odrodzonej istniała cenzura represyjna ; konstytucja 1921 wprowadziła zakaz cenzury prewencyjnej i systemu koncesyjnego , pewne ograniczenia zawarto w konstytucji 1935. Po II wojnie świat. deklaracja sejmu z 1947, a następnie konstytucja z 1952 deklarowały wolność słowa i druku, ale dekret z 1946 wprowadził daleko idącą cenzurę prewencyjną sprawowaną przez Gł. Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk (od 1981 Gł. Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk) i podległe mu organy; w praktyce organy cenzury podlegały władzom politycznym i państw.; obowiązywały poufne polecenia (zapisy) obejmujące wszystkie dziedziny życia gosp., społ., polit., kult., międzynar. oraz konkretne osoby; decyzje miały charakter ostateczny i nie podlegały kontroli. Ustawa z 1981 ograniczyła zakres cenzury prewencyjnej, wprowadziła odwołanie do Nacz. Sądu Adm. i możliwość zaznaczania ingerencji cenzorskich, a ustawa z 1990 zniosła cenzurę prewencyjną. Zniesienie cenzury prewencyjnej nie ogranicza możliwości odpowiedzialności za naruszenie dóbr chronionych przez ustawy; jej zasady reguluje prawo prasowe z 1984 (zmiana 1990), które przewiduje też rejestrację dzienników i czasopism w sądzie (tzw. organ rejestracyjny); sąd może w określonych sytuacjach odmówić rejestracji lub zawiesić wydawanie dziennika czy czasopisma na czas określony; może też orzec jako karę dodatkową przepadek materiału prasowego w
(…)
… 1927 r. prezydent wydał nowe rozporządzenie o prawie prasowym, które zaostrzało kary finansowe. Konstytucja 1935 r. - brak artykułu wolności prasy, tylko wolność słowa Dowodem na to, że sanacja nie uważała wolności prasy za jedną z podstaw ładu państwowego, było pominięcie tej kwestii w Konstytucji uchwalonej w 1935 r. Ustawa mówiła o wolności sumienia, słowa i zrzeszeń z zastrzeżeniem, ze ich granicą…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)