BÓDOWA KOMÓRKI ZWIERZĘCJE I JEJ FUNKCJE Wszystkie organizmy żywe - ludzie, zwierzęta i rośliny - są zbudowane z komórek. Te najmniejsze części składowe żywej materii są odpowiedzialne za prawidłowy przebieg wszystkich procesów niezbędnych do podtrzymania życia. Mają rozmaite kształty, wielkości i kolory. Większość jest zbudowana z cieniutkiej błony, otaczającej częściowo przezroczystą, galaretowatą substancję, i wiele maleńkich części wewnętrznych nazywanych organellami. Wielkość, kształt i organelle komórki zależą od wykonywanej przez nią pracy. Ludzki organizm zbudowany jest z ponad 50 bilionów komórek. Typowa komórka zwierzęca jest otoczona cienką błoną plazmatyczną, wewnątrz której znajduje się galaretowata cytoplazma i około tuzina organelli. Komórki wątrobowe są najlepszym przykładem takiej typowej komórki. Każda komórka wątroby czyli hepacyt, ma około dziesięciu do dwudziestu mikronów przekroju. Zawiera większość głównych organelli, a jej podstawowym zadaniem jest przeprowadzanie skomplikowanych reakcji chemicznych, związanych z trawieniem pokarmu i odzyskiwaniem składników odżywczych. O wiele bardziej niezwykła jest czerwona krwinka, czyli erytrocyt. Erytrocyty maja kształt spłaszczonych pączków, a ponieważ należą do najmniejszych komórek w organizmie nie posiadają typowych organelli. Ich podstawowe zadanie to przenoszenie tlenu przez układ krwionośny. W ludzkim organizmie znajdują się tuziny różnych typów komórek. Komórki kostne(osteocyty) powstają i żyją w kościach. Komórki chrzęstne(chondrocyty) tworzą chrząstkę występującą w stawach. Komórki mięśniowe to długie włókienka, które łącząc się we włókna, tworzą mięśnie. Niektóre komórki mięśniowe mają długość trzydzieści centymetrów, ale są cieniutkie jak włos. Inne typy komórek są elementami budulcowymi płuc, mięśnia sercowego, mózgu i nerwów. Przez całe życie w naszym organizmie znajdują się te same rodzaje komórek, ale nie te same konkretnie komórki. Większość rodzajów komórek ma ograniczoną długość życia. Biała krwinka może żyć tylko kilka godzin, jeśli akurat walczy z zarazkami wywołującymi chorobę. Życie komórki skóry trwa około miesiąca. Czerwona krwinka żyje przeciętnie 4 miesiące, zanim się zestarzeje i ulegnie zniekształceniu. Wówczas zostaje rozebrana na części, które będą powtórnie wykorzystane przez śledzionę i wątrobę. Jednak w naszym organizmie znajduje się tak wiele czerwonych krwinek, że co sekundę powstają dwa miliony nowych, zastępujących te , które w naturalny sposób obumarły. Z drugiej jednak strony niektóre komórki nerwowe nie maj zdolności regeneracji ani nie są zastępowane przez nowe komórki tego samego rodzaju, wiec raz zniszczone nigdy nie zostaną odbudowane. Komórka jest otoczona cienka błoną komórkową lub błona plazmatyczną, która ma około 0,1 mikrona grubości i zazwyczaj jest elastyczna, co umożliwia zmianę kształtu komórki. Błona komórkowa pozwala przedostać się do środka jedynie wybranym związkom chemicznym. Należy do nich tlen, surowce odżywcze potrzebne do kontynuowania procesów przemiany materii, i dostawy energii - zwykle w postaci cukru(glukozy). Poza tym błona wypuszcza tez pewne związki chemiczne na zewnątrz, jak dwutlenek węgla i inne zbędne produkty reakcji chemicznych zachodzących w komórce.
(…)
… w płucach drogi oddechowe posiadają na powierzchni dziesiątki rzęsek. Rzęski regularnie kołyszą się w przód i w tył, wymiatając każdą drobinkę kurzu lub inne potencjalnie szkodliwe ciała obce w stronę gardła, dzięki czemu delikatna tkanka płuc zostaje utrzymana w czystości. Zdecydowanie dłuższe od rzęsek są witki. Każda męska komórka rozrodcza - plemnik - ma jedna witkę. Plemnik ma kształt kijanki…
… wywracanie plastykowej torby środkiem na zewnątrz. Białka znajdujące się w środku mogą swobodnie oddalić się we krwi lub innym płynie organizmu i podążyć ku swemu celowi. Istotne znaczenie, jakie błona komórkowa ma dla komórki, jest podkreślone także przez obecność dwóch innych organelli - lizosomów i perksysomów. Pewne enzymy maja za zadanie rozkładanie białek, w ramach trawienia pokarmu lub likwidowania zużytych części komórki. Wkrótce po swoim powstaniu te silne enzymy są umieszczane w „walizkach” z błony lipidowej, zwanych lizosomami. Uniemożliwiają one enzymom niekontrolowany kontakt z białkami własnej komórki, znajdującymi się w cytoplazmie. W przeciwnym razie enzymy rozkładające białka zaczęły by trawić komórkę od wewnątrz.
Lizosomy są wykorzystywane miedzy innymi do kontrolowania procesów trawienia substancji znajdujących się wewnątrz komórki. Lizosom opróżnia swoją zawartość na drobinkę pokarmu lub na zarazek, które przedostały się do komórki, przez co zostają one rozpuszczone. Inna funkcja lizosomów to opakowywanie enzymów trawiennych transportowanych do żołądka i jelit. Lizosomy magazynują enzymy i wyprowadzają je poza komórkę.
Peroksysomy to organelle detoksyzacyjne komórki. Neutralizują…
… znajduje się zwykle jedna lub więcej niedużych, ciemnych tworów, jąderek, w których odbywa się produkcja części rybosomów.
Jądro stanowi centrum zarządzania komórki. Wysyła ono rozkazy do innych organelli i innych części komórki dotyczące tego, co i kiedy mają robić. Wysyła instrukcje dotyczące produkcji białek, lipidów i innych cząsteczek. Jądro reguluje wielkość, kształt i czynności komórki…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)