Bliższa prezentacja wydań typu A
Wstęp: I część zawiera dokumentację uzasadniającą taki czy inny wybór źródeł jako podst. wyd. tekstu oraz dokładny opis wszystkich uwzględnianych przez edytora w mniejszym czy większym stopniu źródeł; np.:
w sytuacji edytorskiej 1: opis bibliograficzny tego jedynego drukowanego przekazu, opis egzemplarza, z którego wydawca korzysta, z podaniem biblioteki i sygnatury. Tak dokładny opis jest potrzebny, bo często za tą sama karta tytułowa kryje się inne oprac. danego tekstu literackiego (przykład z czasów renesansu: wydania Pieśni Kochanowskiego opatrzone tą sama datą, a zawierające inną postać niektórych utworów; to zdarza się nawet w Wydaniu Narodowym Mickiewicza, ponieważ redaktorzy nanosili zauważane poprawki w późniejszych dodrukach, nakładach);
w sytuacji edytorskiej 2: opis bibliograficzny różnych druków, z których korzystamy i uzasadnienie wyboru podst. wyd.;
w sytuacji, gdy są autografy: ich opis, wskazanie ich chronologii, omówienie przydatności dla edycji. Jeśli autografy sa podst. wyd., wówczas jeszcze dokładniejszy ich opis i przedstawienie formatu, rodzaju papieru, ilości kart lub stronic, rodzaju pisma, ewentualnych uszkodzeń, braków;
w sytuacji kopii nieautentycznych: ich wzajemne związki, pochodzenie, filiacje, uzasadnienie wyboru przekazu (przekazów), na którym (na których) tekst w edycji został oparty.
II część wstępu zawiera: opis cech językowych dzieła (wszak w wyd. typu A publikowane są tylko sklasycyzowane dzieła, o dużęj randze oraz zabytki języka); tutaj opis języka epoki winien być też uwzględniony i w tym kontekście zasygnalizować, czy język edytowanego utworu zawiera jakieś odchylenia od normy, np. regionalne, indywidualne (neologizmy, wyrazy obce, korzystanie z różnych pokładów, warstw języka w jednym tekście) itp.
III część wstępu: zasady opracowania danej edycji; ponadto wszystkie wprowadzone przez wydawcę odstępstwa od przekazu tradycyjnego (emendacje, koniektury, inna kolejność fragmentów - jak np. w różnych edycjach Pana Tadeusza; chodzi tu o wiersz zwany Epilogiem, którego tekst jest różny w różnych wydaniach, zwłaszcza jeśli idzie o kolejność wersów). W tej części wstępu jest zawarta również charakterystyka komentarza i uzasadnienie wyboru takiego, a nie innego typu komentarza.
W wyd. typu A ważna jest konsekwencja, jeśli idzie o strukturę Aparatu krytycznego; chodzi m.in. o jasny, logiczny zapis i układ odmian tekstu (wariantów stylistycznych - krótszych, obejmujących jeden wyraz lub kilka wyrazów, oraz wariantów tzw. redakcyjnych, stanowiących przejaw zmian głębszych w zakresie nie tylko leksyki, lecz pomysłu artystycznego, obrazu, idei). W zakresie techniki zewnętrznej podawania wariantów kolejność następująca jest wskazana: liczba wersu, tekst ustalony krytycznie i przyjęty w wydaniu, kreska pozioma lub pionowa, wariant, skrótowe oznaczenie przekazu, będącego źródłem wariantu (to już było szczegółowo omówione, bo i w zalecanych do badań naukowych wydaniach tzw. hybrydalnych, łączących cechy typu A i B, jest to zalecane). Jeśli wariantów danego miejsca w tekście jest więcej - podajemy je w kolejności wyznaczanej przez chronologię przekazów.
(…)
… chce dysponować tekstem poprawnym, gotowym do estetycznego oddziaływania i do naukowego poznania. Nie interesuje go zwykle historia filologicznej pracy nad ustaleniem tego tekstu (krytyka tekstu). Tylko w wydaniach B aspirujących do naukowości i w wydaniach hybrydalnych dodatkowo wprowadzamy aparat krytyczny.
Niekiedy w wyd. typu B pojawia się aparat krytyczny oparty nie na pełnym materiale wariantów…
… krytykę tekstu, ale bez szczegółów, najważniejsze informacje; jest to zwykle końcowa część wstępu poprzedzająca teksty.
Główny charakter wstępu: historyczno-literacki, a dobór zagadnień dostosowany do celu edycji i do tekstu/tekstów.
Skrótowo ujęte zasady transkrypcji.
Cel: dydaktyczny (na poziomie uniwersyteckim) - obowiązuje następujący optymalny schemat:
geneza utworu (hist., społ., osobista);
powiązania utworu w zakresie literatury polskiej i powszechnej;
ewentualne źródła pozaliterackie (np. stosunek fabuły do historii, polityki itp.);
analiza artystyczna (kompozycja, forma artystyczna (metaforyka), forma językowa (styl, wersyfikacja, strofika));
oddziaływanie dzieła (recepcja): sądy współczesne i późniejsze, echa w innych tekstach literackich, echa w innych sztukach; jeśli to dramatyczny…
… rozczłonkowania tekstu, lecz oddanie rytmiki, melodii, retorycznego rozczłonkowania zdań jako sposobu wydobywania pauz i akcentów.
Co do tekstów starszych - należy kierować się znaczeniem znaków interpunkcyjnych; na razie było . i , potem: i ? (ok. połowy XVI w.), a więc w tekstach staropolskich unikać wielokropka, wykrzyknika, znaków, które narzucałyby tekstowi akcenty uczuciowe oparte na naszym subiektywnym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)