Biedne koło Przykłady Poczucie kręcenia się wkoło, znalezienia się w sytuacji bez wyjścia łączy się też z czwartym osiowym objawem nerwicy, mianowicie z objawem błędnego koła. Objaw ten polega na zamknięciu się w nerwicowy krąg przyczyny i skutku. Kilka przykładów może zilustrować istotę zagadnienia.
Nerwicowy lęk wywołuje szereg zaburzeń wegetatywnych, te z kolei zwiększają uczucie lęku. Gdy np. ktoś nagle odczuje bóle głowy lub bicie serca, kurcze żołądka, jego niepokój wzrasta, boi się po prostu, że coś złego dzieje się w jego organizmie. Wzrost napięcia lękowego wzmaga objawy wegetatywne. Niemożność koncentracji uwagi kieruje uwagę chorego na sam proces uwagi i na czynniki zakłócające, skutkiem czego chory myśli o swojej niewydolności umysłowej i o tym, co mu w pracy przeszkadza; koncentracja uwagi staje się jeszcze gorsza. Drażliwość często spotykana w nerwicach wywołuje odpowiednią reakcję otoczenia, która z kolei wzmaga wewnętrzne napięcie i rozdrażnienie itd., teoretycznie ad infinitum. Poczucie krzywdy odbija się na zachowaniu chorego w stosunku do otoczenia, na co otoczenie reaguje zazwyczaj negatywnym nastawieniem uczuciowym do chorego, co z kolei wzmaga poczucie krzywdy. Poczucie winy jest przyczyną doszukiwania się we wszystkim własnej winy, dzięki czemu ciężar poczucia winy rośnie, a im jest on większy, tym silniejsza staje się tendencja do obciążania własnego sumienia. Nerwicowy egocentryzm powoduje odsuwanie się otoczenia od chorego, co znów zwiększa jego postawę egocentryczną, i jego wołanie o pomoc trafia na coraz większą pustkę, wskutek czego musi być coraz silniejsze. Lekarz zdezorientowany objawami nerwicowymi, gdy po wielu badaniach dochodzi do wniosku, że „to tylko nerwica", daje odczuć często nieświadomie swoje rozczarowanie choremu, co z kolei zwiększa objawy nerwicowe, gdyż chory znów czuje się nie zrozumiany i odtrącony. Nasilenie objawów nerwicowych wzmaga negatywne nastawienie lekarza do chorego, a to znów zwiększa jego objawy nerwicowe,
Przykładów tego typu można by przytoczyć znacznie więcej. Każdy chory ma bowiem dla siebie typowe błędne koło, z którego wyjść nie może, bo im bardziej się wysila, by z niego się wyrwać, tym bardziej nerwicowy krąg wokół niego się zacieśnia.
Wysiłek chorego koncentruje się na tym, co mu najbardziej dokucza. A więc chory cierpiący na zaburzenia potencji będzie głównie na niej się koncentrował, wskutek czego objawy jej staną się jeszcze dokuczliwsze; analogicznie sprawa będzie się przedstawiać z innymi zaburzeniami wegetatywnymi. Chory z natręctwami im silniej z nimi będzie walczył, tym one bardziej będą mu dokuczać. Chory z poczuciem krzywdy im usilniej będzie szukał sprawiedliwości, tym bardziej będzie się czuł pokrzywdzony. Chory drażliwy będzie walczył z osobami i przedmiotami wywołującymi u niego rozdrażnienie, co tylko wzmoże jego stan rozdrażnienia itd. Powiązanie członów przyczynowych w nerwicowym kole jest tego rodzaju, że wzrost jednego powoduje wzrost następnego. Walcząc z dolegliwością nerwicową wywołuje się wzrost jednego z ogniw łańcucha przyczynowego, co w końcu prowadzi do nasilenia się objawu, z którym się walczy.
(…)
…. Im silniej pies gryzie swój ogon, tym więcej go boli, tym bardziej jest poirytowany i jeszcze silniej gryzie. Jest to przykład dodatniego sprzężenia zwrotnego. W ujemnym sprzężeniu zwrotnym jego wzrost wywołuje spadek ilości sygnałów wysyłanych przez układ. Stabilność układu jest w ten sposób zachowana. (Na przykład w termostacie wzrost temperatury ponad wyznaczoną normę powoduje spadek w wytwarzaniu ciepła). W dodatnim sprzężeniu jest odwrotnie — jego wzrost powoduje wzrost sygnałów wysyłanych przez układ. (Wzrost temperatury w termostacie zamiast zmniejszać, zwiększyłby ilość wytwarzanego ciepła. W przypadku psa sprzężeniem zwrotnym są bodźce bólowe biegnące od gryzionego ogona, które wywołują jeszcze silniejsze gryzienie. Układ o dodatnim sprzężeniu jest układem niestabilnym, dążącym do autodestrukcji.
Przykłady ,,błędnego koła" można spotkać nie tylko w przypadku nerwic, lecz też w innych zaburzeniach psychicznych, a także w medycynie somatycznej. Na przykład schizofrenik, odczuwający lęk przed ludźmi, odsuwa się od otoczenia, coraz bardziej zamyka się w swoim świecie, wskutek czego coraz trudniej mu do ludzi się zbliżyć, coraz większy lęk przed nimi czuje. Zapalenie nerek łączy się zwykle…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)