To tylko jedna z 14 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
BEZWODNIKI I HALOGENKI
KWASOWE
Aleksander Kołodziejczyk
2006.10.
Halogenki kwasowe są pochodnymi kwasów karboksylowych, w których funkcja hydroksylowa
została zastąpiona przez halogen.
O
R
X : F; Cl; Br; I
C
X
Występowanie
Halogenki kwasowe są bardzo reaktywnymi związkami. Nie występują w stanie naturalnym.
Wszystkie są otrzymywane syntetycznie. W praktyce laboratoryjnej i w przemyśle zastosowanie
mają głównie chlorki kwasowe.
Nomenklatura
Nazwę halogenków kwasowych tworzy się przez dodanie do nazwy halogenku (fluorku, chlorku,
bromku lub jodku) nazwę reszty acylowej, np. chlorek acetylu.
H3C
C
Cl
bromek
propionylu
O
chlorek
acetylu
O
C
C2H5
chlorek
cykloheksanokarbonylu
O
C
Br
Cl
O
C
Br
bromek
benzoilu
Otrzymywanie
Halogenki kwasowe otrzymuje się z kwasów karboksylowych. Najczęściej stosowanym
odczynnikiem do przekształcania kwasów w chlorki kwasowe jest chlorek tionylu (SOCl2).
Zaletą, oprócz niskiej ceny odczynnika i dobrej wydajności jest to, Ŝe obok chlorku kwasowego
powstają łatwe do usunięcia produkty gazowe (SO2 i HCl). Podobne zalety wykazuje chlorek
oksalilu – ClCOCOCl.
O
C
OH
H3C
O
CH3
SO2
CHCl3
CH3
C
OH
H3C
+ HCl + SO2
CH3
CH3
90%
kwas 2,4,6-trimetylobenzoesowy chlorek 2,4,6-trimetylobenzoilu
CH2CH2COOH
ClCOCOCl
kwas 3-fenylopropanowy
CH2CH2COCl
+ HCl + CO + CO2
chlorek 3-fenylopropanoilu (95%)
Reakcja kwasów karboksylowych z chlorkiem tionylu biegnie zgodnie z mechanizmem SN. W
wyniku addycji SOCl2 do acylowego atomu węgla powstaje chlorosiarczyn acylu, który pod
wpływem anionu chlorkowego traci cząsteczkę SO2 i przekształca się w chlorek kwasowy.
1
..
O:
R
..
O:
Cl ..
S O:
C .. +
O:
R
C
O
O
Cl
H
chlorosiarczyn
S
Cl
.. : Cl :
..
+
H
kwas karboksylowy
Cl- + SO2 +
.. : O:
..
O:
R
C
R
Cl
Cl
C
O
O
S .. :
Cl
..
chlorek kwasowy
Chlorki kwasowe moŜna równieŜ otrzymywać za pomocą takich pochodnych fosforu, jak PCl3,
POCl3, PCl5. Bromki kwasowe syntezuje się z kwasów i PBr3 lub POBr3, zaś jodki kwasowe
powstają z chlorków kwasowych pod wpływem jodowodoru, a fluorki kwasowe z bezwodników
i bezwodnego fluorowodoru.
2 CH3COONa + POBr3
octan sodu
2 CH3COBr + NaPO3 + NaBr
bromek acetylu (65%)
COOH
COCl
PCl5
NO2
kwas p-nitrobenzoesowy
+ POCl3 + HCl
NO2
chlorek p-nitrobenzoilu (95%)
Właściwości fizyczne i fizjologiczne
Halogenki kwasowe o niskich cięŜarach cząsteczkowych są cieczami; chlorek acetylu wrze w
temperaturze 52oC, chlorek propionylu w 78oC, a chlorek benzoilu w 198oC. Chlorek pnitrobenzoilu jest krystaliczny, topnieje w temperaturze 73oC. Halogenki kwasowe są
nierozpuszczalne w wodzie, ale reagują z nią ulegając rozkładowi do kwasów karboksylowych.
Po wlaniu do wody opadają na dno i wolną reagują z wydzielaniem HCl. NiŜsze halogenki
kwasowe reagują energicznie z wodą i bardzo gwałtownie z alkoholami (rozpuszczają się w
nich). Halogenki kwasowe mają intensywny, gryzący zapach, nawet te niskolotne są duszące;
dymią na powietrzu.
Właściwości chemiczne
Halogenki
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)