Fragment notatki:
2010-112010-11-06
Schemat systemu człowiek (M) - technika (T) - środowisko (E)
T
BEZPIECZEŃSTWO CHEMICZNE
technika
PROCEDURY ZAPOBIEGANIA
KATASTROFOM CHEMICZNYM
M
człowiek
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku
PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA
Tytuł IV. Poważne awarie przemysłowe. Art. 243, 244, 248
przemysłowe.
• Ochrona środowiska przed poważną awarią
oznacza zapobieganie zdarzeniom mogącym
powodować awarię oraz ograniczanie jej
skutków dla ludzi i środowiska.
• Prowadzący zakład stwarzający zagrożenie
wystąpienia awarii, dokonujący przewozu
substancji niebezpiecznych oraz organy
administracji są obowiązane do ochrony
środowiska przed awariami.
otoczenie
bliższe
E
środowisko
Każdy
kto
zamierza
prowadzić
lub prowadzi zakład o zwiększonym ryzyku lub o
dużym ryzyku, jest obowiązany do zapewnienia,
aby zakład ten był zaprojektowany, wykonany,
prowadzony i likwidowany
w sposób
zapobiegający
awariom
przemysłowym
i ograniczający
ich
skutki dla
ludzi
oraz środowiska.
Dział dziesiąty Bezpieczeństwo i higiena pracy
Rozdział I Podstawowe obowiązki pracodawcy
„Wielkie katastrofy
to
efekt
aktywizacji
nadzwyczajnych zagrożeń powstałych wskutek błędów
lub zaniedbań popełnianych przez człowieka w fazach
projektowania i wytwarzania lub eksploatacji
wytworów techniki”
F. R. Farmer
Art. 207.
§ 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za
stan bezpieczeństwa i higieny pracy w
zakładzie pracy.
§ 2. Pracodawca jest obowiązany chronić
zdrowie i życie pracowników poprzez
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy przy odpowiednim
wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
1
2010-112010-11-06
Każdemu
rodzajowi
działalności
człowieka
Ryzyko to możliwość powstawania strat wyrażona przez
prawdopodobieństwo występowania określonego rodzaju
skutków w określonym czasie.
towarzyszy
ryzyko
wystąpienia
niepożądanych
zdarzeń
System zarządzania bezpieczeństwem to zespół
działań służących do zapewnienia bezpieczeństwa
funkcjonujących w typowym cyklu zarządzania:
planowanie, organizacja, realizacja i kontrola.
Strata to nieuzasadniona, a zatem możliwa do uniknięcia,
część kosztów działania określonego systemu ludzie (M) –
technika (T) – środowisko (E) w świetle znanych i
dostępnych rozwiązań techniczno – organizacyjnych i
wyrażona w dowolnych jednostkach finansowych.
Zabezpieczenie
Straty ciągłe występują nieustannie w toku procesu
mienia,
produkcyjnego.
równoważonym wysiłkiem.
(ochrona)
jest
to
efekt
specyficznego działania mający na celu ochronę
wartości przed zniszczeniem, tzn. ludzi, środowiska i
które
powinny
być
chronione
z
Straty chwilowe występujące w sposób incydentalny, są
związane z jednoczesnym występowaniem zagrożeń oraz
czynników aktywizujących te zagrożenia.
Zagrożenie
to
inherentna
fizycznej,
chemicznej
czy
substancji,
urządzenia
lub
właściwość
natury
biologicznej
danej
sytuacji
zdolna
do
Geneza powstawania strat to mechanizm ich
powstawania, określony przez ciąg niepożądanych zdarzeń
inicjowanych przez błędy i niedopatrzenia w zarządzaniu i
organizacji.
spowodowania strat; charakteryzuje się określonym
System zapobiegania i kontroli strat to system
potencjałem zagrożenia lub tzw. czynnikiem.
zarządzania skierowany na redukcję lub eliminację
wszystkich incydentów, które mogą prowadzić do straty
aktywów organizacji (kadry, materiałów, maszyn i
urządzeń, wytworzonych produktów i pieniędzy).
2
2010-112010-11-06
POTENCJAŁ ZAGROŻENIA
Niebezpieczną właściwością materii może być np.
palność, wybuchowość, toksyczność.
Stopień niebezpiecznej właściwości określany jest
Punktem startowym rozważań w celu oszacowania bezpieczeństwa
jest potencjał zagrożenia. Ten parametr jest rezultatem kombinacji
użytej ilości substancji i jej dominującą niebezpieczną właściwością.
Stopień właściwości niebezpiecznych
poprzez przyjętą dla różnych niebezpiecznych substancji
skalę niebezpieczeństwa.
Dla substancji toksycznych może to być np. dawka
śmiertelna, a w przypadku substancji palnych temperatura
zapłonu.
Wybór
właściwości
potencjalnych strat.
zależy
od
rozpatrywanych
Ilość substancji
WAŻONY POTENCJAŁ ZAGROŻENIA
Tryb pracy
Pseudomatematyczne zależności
Potencjał zagrożenia = niebezpieczna właściwość masa substancji
Ważony potencjał zagrożenia = potencjał zagrożenia rodzaj operacji
= akceptowalne szkody
Potencjał zagrożenia
Wielkość
ryzyka
otrzymujemy
przez
RYZYKO
kombinacje
częstości występowania.
Prawdopodobieństwo
wypadku
jest
głównie
determinowane przez zabezpieczające (ochronne) i zapobiegające
działanie.
Wymienione
działania
przedstawiają
podstawę
bezpieczeństwa procesu.
Ryzyko jest determinowane przez kombinacje zasady
bezpieczeństwa i ważonego potencjału zagrożenia.
Ważony potencjał zagrożenia
akceptowanego ryzyka z wypadku i jego prawdopodobieństwa lub
Zasady bezpieczeństwa
Pseudo matematyczne zależności
Jakość systemu ochrony
Prawdopodobieństwo wydarzenia =1/jakość systemów zapobiegania 0
Ryzyko = 1/ważone potencjalne zagrożenie 0
3
2010-112010-11-06
POJĘCIE RYZYKA c.d.
POJĘCIE RYZYKA
Ryzyko to możliwość powstawania specyficznego
niepożądanego skutku w pewnym okresie czasu i w
określonych okolicznościach.
W definicjach ryzyka występują dwa elementy składowe:
a) występowanie niepożądanych skutków,
b) niepewność (możliwość) czy takie skutki wystąpią,
czyli prawdopodobieństwo ich wystąpienia.
Ryzyko = prawdopodobieństwo (niepewność) * wielkość
niepożądanych skutków.
Ryzyko =
Zagrożenie
Środki ochrony
Zagrożenie, to naturalna możliwość niebezpiecznej substancji i/lub
sytuacja fizyczna o potencjalnych możliwościach powstawania
urazów dla ludzi, niszczenia majątku i degradacji środowiska
naturalnego.
Szacowanie ryzyka wymaga określenia różnych skutków wraz z
odpowiednimi charakterystykami „możliwości” ich występowania.
ŹRÓDŁA I RECEPTORY RYZYKA
Istnieją dwie kategorie ryzyka:
1) ryzyko naturalne,
2) ryzyko technologiczne (ryzyko procesowe i ryzyko
zawodowe).
Receptory ryzyka: ludzie, środowisko naturalne,
środowisko pracy.
Ryzyko zawodowe dotyczy pracownika wykonującego
określone czynności w procesie technologicznym.
Źródła zagrożeń
•wewnętrzne, wynikające z charakteru
prowadzonych procesów technologicznych
i techniki,
• zewnętrzne, wynikające z ekstremalnych
warunków pogodowych i m.in. z bliskości
szlaków komunikacyjnych,
•nieumyślne bądź celowe działanie osób
nieuprawnionych (terroryzm, osoby trzecie)
ŹRÓDŁA I RECEPTORY RYZYKA c.d.
W przypadku instalacji procesowych istnieje duża liczba
różnych czynników decydujących o poziomie ryzyka
procesowego. Specjalne znaczenie posiadają:
a) ilość substancji niebezpiecznych znajdujących się
w danym procesie,
b) rodzaj substancji i ich niebezpieczne właściwości,
c) warunki realizacji procesu.
MIARY RYZYKA
a)
ryzyko indywidualne
b)
ryzyko grupowe
c)
ryzyko obszarowe
4
2010-112010-11-06
ZAGROŻENIE
1. Działalność, która niesie ze sobą ryzyko nadzwyczajnych
zagrożeń, powinna posiadać poziom bezpieczeństwa nie gorszy
niż w porównywalnych krajach.
2. Ryzyko, na które człowiek jest narażony w codziennym życiu, nie
powinno ulec zmianie z chwilą podjęcia działalności
przemysłowej.
3. Ryzyko, na które człowiek jest narażony w wyniku działania
zjawisk natury, nie powinno być poważnie zwiększone na skutek
działalności przemysłowej, podjętej przez innych bez naszej
akceptacji.
4. Przy planowaniu nowego zakładu przemysłowego należy zbadać
czy istnieją procesy alternatywne, dające podobny produkt przy
mniejszym ryzyku.
5. Środki ochrony powinny być użyte tam gdzie dadzą najlepszy
wynik.
KRYTERIA RYZYKA STOSOWANE W HOLANDII
Częstotliwość
Zagrożenie otrzymujemy przez kombinację ważonego bezpieczeństwa
i liczbę osób prawdopodobnie poddanych działaniu wypadkowi.
Ilość potencjalnych ofiar ludzkich
KRYTERIA AKCEPTACJI RYZYKA
Ważony potencjał zagrożenia
Stopień niebezpieczeństwa jest tym mniejszy im niszcząco działające
efekty są ograniczone do zamkniętego obszaru poza zasięgiem
działania pracowników.
SYTUACJA STWARZAJĄCA
SYTUACJA STWARZAJĄCA ZAGROŻENIE
Częstotliwość
10–4
10–5
nieakceptowane
10–6
10
–7
10
pożądane
ograniczenie
–4
10–5
Indywidualne zagrożenie śmierci człowieka związane z uwolnieniem
gazu i wybuchem jest mniejsze niż 10-7/rok, co oznacza jedną ofiarę
na 10 milionów lat.
10–6
10–8
10–9
Przykład - duży zbiornik gazu nad powierzchnią w odległości
mniejszej niż 200 metrów od szkoły.
10–3
akceptowane
10–7
10–8
10–10
10–11
1
Ryzyko indywidualne
10
100
1000
Liczba ofiar
Indywidualne zagrożenie jest bardzo małe – społecznie akceptowane,
do pominięcia. Biorąc pod uwagę liczbę nauczycieli i uczniów
zagrożenie jest duże i społecznie nieakceptowane.
Ryzyko grupowe
OGÓLNE PORÓWNANIE KATASTROF NATURALNYCH I
TECHNOLOGICZNYCH
Naturalne katastrofy
• małe prawdopodobieństwo
występowania,
•
•
•
•
ogromne koszty,
lokalnie, regionalnie,
niemożliwe do zapobiegania,
ważne jest przygotowanie
w celu minimalizacji skutków
POZIOMY
POZIOMY RYZYKA
Katastrofy związane
z działalnością ludzką
• wysokie prawdopodobieństwo
występowania,
• różne koszty,
• zakres światowy,
• zapobieganie jest możliwe,
przygotowanie i szkolenie
może zminimalizować skutki
Poziom nietolerowany
(maksymalny)
Ryzyka nieakceptowane
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zakres ALARP
Ryzyko tolerowane
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Poziom resztkowy
(minimalny)
Cele bezpieczeństwa
ALARPALARP- poziom tak niski jak to jest praktycznie możliwe
5
2010-112010-11-06
Zasada ALARP a akceptacja ryzyka
PYTANIA ZWIĄZANE Z ANALIZĄ RYZYKA
ZWIĄZANE
NALIZĄ
1. Co może się zdarzyć?
Identyfikacja zagrożeń.
zagrożeń.
2. Jak często to zagrożenie może występować?
Oszacowanie prawdopodobieństwa występowania
zagrożenia.
zagrożenia.
3. Jakie mogą być potencjalne skutki tego zagrożenia?
Ocena skutków zagrożenia dla człowieka, mienia
i środowiska.
ISTOTA RYZYKA
ZASADA ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA
Ryzyko
Ryzyko
nieakceptowane
Co złego może
się wydarzyć?
Jak często?
Jakie mogą
być skutki?
Podstawy do analizy i oceny ryzyka
Metody
analityczne
Doświadczenie
Intuicja
Ryzyko
akceptowane
Inwentaryzacja
zagrożeń
Czynniki
wymierne
Wiedza
historyczna
Ryzyko
tolerowane
(ALARP)
Zdolność do
powodowania
strat
Inwentaryzacja
systmów bezpieczeństwa
i ochrony (zabezpieczenia)
Rodzaj substancji
Ilość substancji
W
arunki procesowe
i aparaturowe
Wielowarstwowe
systemy
bezpieczeństwa
SZB, SBAT
Czynniki
niewymierne
Potencjał zagrożeń
Potencjał bezpieczeństwa
Zdolność do
zapobiegania
stratom
Cykl zarządzania ryzykiem
(S – bezpieczeństwo, H – zdrowie, E – środowisko)
Bezpośrednie przyczyny zagrożeń chemicznych
procesów
Dane systemowe
Optymalizacja
kontroli ryzyka
Analiza
ryzyka
A. POŻAR
Wymagania
SHE
Kryteria
akceptacji
B. WYBUCH
Ocena
ryzyka
(Akceptacja)
Nie
Kontrola
ryzyka
C. EMISJA
Tak
Ryzyko
resztkowe
6
2010-112010-11-06
Właściwości substancji, które muszą być badane ze
substancji,
względu na bezpieczeństwo procesu
1. Termiczna stabilność substancji i mieszanin
Termiczna
w warunkach procesu technologicznego,
2. Procesy związane z wydzielanym ciepłem
Procesy
i szybkością wzrostu ciśnienia w funkcji czasu,
3. Zapalności i palności substancji i mieszanin
Zapalności
w temperaturze procesu, składu mieszaniny
i ciśnienia występującego w procesie produkcji,
4. Toksyczność użytych materiałów.
Toksyczność
Ogólna charakterystyka strat powstałych wskutek
zagrożeń chemicznych
Typ
zagrożenia
Prawdopodobieństwo
wystąpienia
Potencjał
wypadków
śmiertelnych
Potencjał strat
ekonomicznych
Potencjał strat
środowiskowych
Pożar
duże
niski
średni
średni
Wybuch
średnie
średni
duży
mały
Uwolnienie
małe
duży
mały
duży
toksyczne
RYZYKO INDYWIDUALNE
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM
Aktywność
Przemysł chemiczny
Przemysł stalowy
Rolnictwo
Przemysł węglowy
Budownictwo
Zagrożenia naturalne
Pobyt w domu
Podróż pociągiem
Podróż samochodem
Palenie papierosów
Alpinizm
Boks zawodowy
FAR*
4,0
8,0
10,0
40,0
67,0
0,4
1,0
5,0
57,0
400,0
4000,0
5000,0
* Liczba wypadków śmiertelnych na 108 godzin pracy
MODEL ZAPOBIEGANIA I KONTROLI STRAT
Ocena ryzyka
O k re ś le n ia
ż ró d ł a s tra t
W yp a d k i
p rz y p ra c y
Z n is z c z e n ie
m a ją tk u
C h o ro b y
zaw o dow e
P o ż a ry/
W ybuc hy
Z a n ie c z ys z c ze n ie
ś ro d o w is k a
P rz e rw y w
p ro d u k c ji
O c h ro n a
m ie n ia
O d p o w ie d z ia ln o ś ć z a
p o d w yk o n a w c ó w , g o ś c i
O d p o w ie d z ia ln o ś ć
z a p ro d u k t
O c e n a e k o n o m ic z n a s tra t
(n i e u b e z p ie c z o n y c h i u b e z p i e c z o n y c h )
Rozwiązania systemowe
Działania
kierownicze
M o ty w a c ja i z a a n g a ż o w a n i e
k ie ro w n ic tw a
P o lity k a k o n tro li
s tra t
S y s te m z a rz ą d z a n ia
o c h ro n ą ś ro d o w is k a
s e ria IS O 1 4 0 0 0
to jedna
lub
więcej
substancji
albo
mieszaniny
substancji, które ze względu na swoje
właściwości
chemiczne,
biologiczne,
promieniotwórcze
mogą,
w
razie
nieprawidłowego obchodzenia się z nimi,
spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi,
środowiska.
Substancją niebezpieczną
S y s te m z a p o b ie g a n i a
s tra to m
S y s te m z a rz ą d z a n ia
bhp
s e ria IS O 8 8 0 0
Substancja niebezpieczna
S y s te m z a rz ą d z a n ia
P S M - O S HA
może być
surowiec, produkt, półprodukt, odpad a także
substancja powstała w wyniku awarii.
S y s te m z a rz ą d za n ia n a rz e c z z a p o b ie g a n i a s ta r to m
7
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)