Proszę Państwa jesteśmy w trakcie omawiania sobie psychologii introspekcyjnej, czyli tego pierwszego, wielkiego kierunku psychologii, jaki panował od początku jej instytucjonalnego powstania aż do, i tutaj dokąd to zależy czy będziemy brać pod uwagę Europę, czy Stany. Jeżeli chodzi o Europę to, które rejony? To w pewnym sensie można powiedzieć, że w Europie psychologia introspekcyjna była wyparta dopiero przez behawioryzm, a on do Europy właściwie trafił już po wojnie, chociaż wiele lat przed wojną, mówię tutaj o II Wojnie Światowej, rozpoczął się w Stanach.
Zatem, jeżeli to kółeczko tutaj oznacza to wszystko, co należy do psychologii introspekcyjnej to, to obok, które częściowo jest zaznaczone przerywaną linią oznacza to wszystko, co się zalicza do asocjacjonizmu. Chociaż w większości psychologia introspekcyjna, a zwłaszcza na początku jej powstania była psychologią asocjacjonistyczną, to jednak zakresy tych pojęć się nie pokrywają. Po pierwsze nie każda psychologia introspekcyjna była psychologią asocjacjonistyczną, a poza tym do asocjacjonizmu należą, jak Państwo wiecie takie rzeczy, które z introspekcjonizmem nic nie mają wspólnego. Asocjacjonizmem jest także behawioryzm, przynajmniej w początkowej swojej postaci. Asocjacjonizm to jest taki sposób myślenia, w którym się wyróżnia jakieś elementy, jakieś atomy psychiczne i bada strukturę psychiki, badając połączenie między tymi elementami, a te połączenia to są skojarzenia czyli asocjacje. A zatem te elementy mogą być w świadomości i wtedy będzie to psychologia introspekcyjna, ale mogą to być bodźce i reakcje na przykład, połączone ze sobą pewnymi skojarzeniami utrwalonymi. To jest np. klasyczny behawioryzm.
Co zatem było w psychologii introspekcyjnej i dlaczego było cokolwiek innego, poza asocjacjonizmem? W sensie takim podejściem, jakie się powiada, że w świadomości znajdują się jakieś proste elementy, pochodne wrażeń. One się łączą ze sobą i tak powstaje całość życia psychicznego. To jest ten sposób opisywania psychiki, którą psychologia odziedziczyła po filozofii, przede wszystkim po brytyjskiej filozofii empirycznej. I który rzeczywiście dominował na samym początku jej powstania. Ale w miarę jak zaczynano się zastanawiać nad tym czym właściwie mogłaby być psychika, jak ją należy badać, jaka jest struktura tej psychiki, to jak Państwu już sygnalizowałem, odkrywano w samej psychice takie zależności i takie elementy, które asocjacjonistycznie się nie dadzą wyjaśnić.
Pierwszą szkołą, która podważyła asocjacjonistyczne podejście w psychologii introspekcyjne była tzw. Szkoła Würzburska. Szkoła Würzburska właściwie prowadziła takie same badania jak pozostali psychologowie, natomiast o ile większość psychologów introspekcyjnych skupiała się na badaniu percepcji przede wszystkim wierząc w to, że jest to jak gdyby podstawa życia psychicznego, to przedstawiciele Szkoły Würzburskiej zaczęli badania nad bardziej złożonymi procesami, przede wszystkim nad
(…)
… w psychologii, także Państwu doskonale znany, równie dobrze jak asocjacjonizm czyli psychologia postaci. To, że pojawiła się psychologia postaci to prawdopodobnie miały na to wpływ badania Szkoły Würzburskiej czy inne obserwacje introspekcjonistów. Ale myślę, że głównym takim powodem odrzucenia asocjacjonizmu i przejścia w kierunku psychologii postaci, to były rzeczy, które z psychologią miały niewiele wspólnego. Mianowicie pewne wydarzenia poza psychologią, pewne odkrycia, czy pewne teorie, a przede wszystkim tzw. teoria pola.
Twórcami psychologii postaci byli bardzo często właśnie nie psychologowie tylko filozofowie i fizycy. Niektórzy byli jednym i drugim np. Mach należał do tego zbioru nie psychologów, którzy stworzyli psychologię postaci. Mach jako fizyk miał pomysły, że można by potraktować…
… introspekcyjnej, czyli psychologii postaci. A zatem moglibyśmy tutaj wyróżnić część introspekcjonizmu zwanego psychologią Gestalt, albo psychologią postaci.
Jakie jeszcze inne badania prowadzono w ramach psychologii postaci?
Zaczęła się ona kształtować na przełomie wieków, to tak naprawdę została spopularyzowana i przyjęta, można powiedzieć w latach dwudziestych XX wieku. Właśnie w 1921 roku niejaki [Keller], jeden z ważniejszych psychologów postaci, ale tego już bardziej dojrzałego nurtu opublikował pracę, która się nazywała „Umysłowość ...” można ją byłoby przetłumaczyć na polski. To są badania, które [Keller] prowadził na szympansach, badania nad rozwiązywaniem problemów. To są klasyczne badania, które Państwo znacie, chociaż nie zawsze są one prezentowane w podręcznikach w kontekście psychologii postaci…
…, a nie rezultatami pojawiania się i przebiegu tych aktów, jak to czyniły te dwie psychologie. Co to znaczy?
Jeśli założymy, że to co znajduje się naprawdę w naszej świadomości, to nie tylko wyobrażenia, czy pojęcia, czy jakiekolwiek myśli, jakiekolwiek reprezentacje, jakby to powiedziała współczesna psychologia poznawcza, jakiekolwiek przedstawienia, jak to mówiono przed wojną. Możecie Państwo wstępnie przyjąć…
… opisu w danym przypadku. Np. w przypadku jakiejś patologii klinicznej i nauczenie się, czy też odkrycie właściwego języka, jaki na tym poziomie powinien obowiązywać. Tam też są takie idee żeby zamiast tradycyjnej logiki dwuwartościowej wprowadzać logikę wielowartościową. Logika dwuwartościowa to jest ta, w której z pewników jest tzw. zasada niesprzeczności. Jakiś przedmiot nie może zarazem mieć i nie mieć jakiejś cechy. To jest ta ontologiczna zasada sprzeczności, bądź też niesprzeczności zależy, z którego punktu widzenia patrzymy. Albo też człowiek, od strony psychologicznej, czyli psychologiczna zasada niesprzeczności. Człowiek, który znajduje się w normalnym stanie przytomności nie może zaakceptować dwóch sądów sprzecznych, np. jak mamy sąd: w tej chwili w sali odbywa się wykład z historii…
… jej rejonami, także poza Polską, nie cieszyły się popularnością. Natomiast sama teoria aktów intencjonalnych, teoria brentanowska, znalazła sobie wkrótce wielu kontynuatorów, ale właśnie poza psychologią, bo w filozofii. To od brentanowskich pomysłów na temat aktów intencjonalnych pochodzi taki bardzo ważny kierunek w filozofii, który nazywa się fenomenologią, do którego zresztą wiele, wiele lat później…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)