Nadmierna liczba punktów oporowych nie ma ujemnego wpływu na prawidłowość ustalenia części tylko wtedy, gdy powierzchnie ustalające obrabianej części są wykonane z taką dokładnością, że nadliczbowe punkty oporowe dochodzą do styku z powierzchniami bazowymi ani nie zmieniając położenia przedmiotu, ani nie powodując jego deformacji.
Na przykład przy obróbce płytki wskazanej na rys. 82, jeżeli powierzchni A-A jest obrobiona dostatecznie dokładnie, ustalenie na dwu płaskich progach będzie równie prawidłowe, jak i na 3 punktach oporowych. Przy pierwszych operacjach jednak, gdy ustalenie jest dokonywane wg powierzchni surowych, z reguły stosuje się opory punktowe (rys. 83) - kołki oporowe z kulistą powierzchnią oporową.
Bazy produkcyjne są właściwe, jeżeli pokrywają się z pojęciem baz konstrukcyjnych, tj. są potrzebne nie tylko dla przeprowadzenia procesu technologicznego, ale mają istotne znaczenie dla konstrukcji, W takich przypadkach żądany wymiar otrzymuje się bez żadnych przeliczeń i można wykorzystać cały zakres tolerancji danego wymiaru, przewidziany przez konstruktora.
Jednak w wielu przypadkach konstrukcja przedmiotu uniemożliwia zastosowanie bazy produkcyjnej właściwej lub też wymagałaby budowy bardzo skomplikowanych i niewygodnych przyrządów obróbkowych. Wówczas stosuje się bazy produkcyjne zastępcze.
Np. przy wykonywaniu uzębień bazą obróbkową właściwą będzie powierzchnia otworu w piaście koła zębatego, która jednocześnie jest bazą montażową i która jest powiązana warunkiem współosiowości z uzębieniem (kołem podziałowym).
WYKŁAD 3
Zasady bazowania przedmiotów obrabianych. Bazy obróbkowe i zasady ich wyboru.
Zasady ustalania przedmiotów obrabianych.
W każdej operacji lub zabiegu przedmiot musi być jednoznacznie ustawiony na obrabiarce. Na ustawienie składają się dwie czynności: 1- ustalenie, tj. określenie położenia na obrabiarce w stosunku do drogi ruchu roboczego narzędzia, 2-oraz zamocowania (w pewnych przypadkach część może podlegać obróbce bez mocowania np. przy szlifowaniu bezkłowym).
Pod określeniem ustalanie lub usytuowanie przedmiotu należy rozumieć nadanie mu jednoznacznego położenia względem obrabiarki (a więc umiejscowienie w przestrzeni) i narzędzia lub narzędzia lub względem ruchu roboczego narzędzia.
Ustalenie przedmiotu bezpośrednio na obrabiarce bądź też w przyrządzie lub uchwycie wpływa na obrabiane powierzchnie, a tym samym dokładność ustalenia ma wpływ na dokładność obróbki.
Jak wiadomo z mechaniki ogólnej, każdy przedmiot w przestrzeni ma 6 stopni swobody. Jeżeli przedmiot odniesiemy do układu trzech wzajemnie prostopadłych osi współrzędnych (rys. 3.1), to możne on przesuwać się w jednym z tych trzech kierunków x, y, z ( lub w dowolnym kierunku wypadkowym) lub obracać się dookoła osi równoległych do tych kierunków.
Rys. 3.1. Sześć stopni swobody ciała w przestrzeni.
Ustalenie przedmiotu przy obróbce lub montażu wiąże się z pozbawieniem go jednego, kilku lub wszystkich stopni swobody. Aby pozbawić przedmiot jednego (lub kilku) z sześciu stopni swobody, należy przedmiot docisnąć do odpowiednich punktów obrabiarki, uchwytu lub przyrządu. Każdy z tych punktów pozbawia jednego stopnia swobody. Chcąc, zatem pozbawić przedmiot wszystkich stopni swobody, należy go oprzeć w sześciu punktach.
Tak np. przedmiot położony płaską powierzchnią na płaszczyźnie stołu obrabiarki lub przyrządu (płaszczyzna xy) ma odebrane trzy stopnie swobody (trzy punkty nie leżące na jednej prostej tworzą płaszczyznę), a w
(…)
… obróbkowymi stykowymi nazwiemy w danym przypadku wszystkie powierzchnie ustalające.
Bazy obróbkowe stykowe mają szerokie zastosowanie w produkcji seryjnej i masowej na obrabiarkach ustawianych na wymiar. Żądana dokładność może być osiągnięta dość łatwo za pomocą nastawienia obrabiarki względem baz stykowych stykających się z określonymi powierzchniami obrabiarki.
Na przykład dokładność wymiaru „h…
… stykowych półwyrobu o punkty oporowe przyrządu automatycznie ustala położenie półwyrobu- w stosunku do narzędzia wymaga znacznie większej dokładności wykonania surówek.
Dla produkcji seryjnej surówki muszą być wykonywane wg 1 i 2 klasy dokładności surówek. Wobec możliwych różnic między kolejnymi partiami, w związku np. z wybijaniem się foremnika lub deformacją modelu, zaleca się roztrasowanie pierwszej…
… operacji obrabia się czoła główek A i B. W drugiej operacji, korzystając z otrzymanych baz, obrabia się drugie czoła.
Przy produkcji jednostkowej i małoseryjnej — bazy kierunkową i oporową ujawnia się przez trasowanie i napunktowywanie, jak pokazano to na rys. 96c. Ustalanie do obróbki odbywa się już na podstawie trasowania.
Przy produkcji seryjnej i większej stosuje się przyrządy, jak schematycznie…
… będzie podstawa płytki, w której frezujemy rowek (rys. 3.8), jeżeli ważne jest osiągnięcie wymiaru „a". Natomiast w przypadku wiercenia otworu, którego oś ma określone położenie od krawędzi płytki, powierzchniami ustalającymi będą płaszczyzny boczne płytki, a podstawa będzie powierzchnią oporową.
Rozróżniamy powierzchnie ustalające główne i pomocnicze. Powierzchnią ustalającą główną nazywamy taką powierzchnię…
… nazywa się te płaszczyzny, których położenie względem powierzchni obrabianej w gotowym przedmiocie nie ma bezpośredniego znaczenia i które wskutek tego mogłyby być obrobiane z mniejszą dokładnością lub nawet pozostać nieobrobione
Na przykład przy frezowaniu rowka o kształcie jaskółczego ogona rys.3.13, gdzie ważny jest wymiar a, można posługiwać się bazą właściwą B, co wpływałoby na wykorzystanie…
… kulek itp., gdy bazą obróbkową jest powierzchnia obrabiana.
Błędy bazowania
Obróbka w przyrządach jest obciążona pewnym błędem. Całkowity błąd ustawienia e, jest sumą błędów ustalenia , zamocowania i położenia .
Błąd ustalenia wynika ze zmian położenia bazy pomiarowej, z której korzystamy w stosunku do stałego położenia narzędzia. Tak np. przy obróbce wałka odległość ostrza narzędzia od kła wrzeciona…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)